Opinie 15 februari 2010

Eenvoudiger kunnen we het niet maken

Een vaste en gewaardeerde discussiant op deze site, R. van Rie, wreef me naar aanleiding van mijn vorige blog het volgende in: "Doe ik bij deze een voorstel aan de heer Muis. Schrijf eens een eenvoudig stukje, zo dat onze timmerman, die aan het eind van onze straat woont, het ook lezen gaat."

De aanval is de beste verdediging. Want natuurlijk heeft Van Rie gelijk: de kunst van goede communicatie bestaat in de dingen eenvoudig te houden. Ik ging dan ook meteen enthousiast aan het werk. Met een stukje dat van vanwege 'iedere-vergelijking-gaat-mank' helaas nooit het daglicht zal zien. 

Het gaat over een centrale bankier die zijn functieopvatting voor de stabiliteit van het financiële systeem reduceert tot die van de loodgieter die in Schin op Geul verantwoordelijk is voor de stabiliteit en integriteit van de waterhuishouding van een appartementsgebouw. Bij iedere inspectie wordt de loodgieter geconfronteerd met een buizenstelsel dat van alle kanten komt en alle kanten opgaat. Buizen die onverklaarbaar uit muren komen en erin verdwijnen, om soms nooit meer gezien te worden. Soms van lood, soms van koper, soms van golfkarton, soms van snoeppapier. 

Met meters die, als de waterdruk te hoog wordt, worden bijgesteld om aan de wens tot instant gratification tegemoet te komen. Met installatieregelgeving die wordt bijgesteld als de voorschriften dezelfde gratificatiedorst in de weg staan. Met gouden kranen en lekkende kranen, met bevroren leidingen en lege leidingen. Met water voor de wc en uit de douchekop iets wat er uitzag als champagne maar bij fatsoenlijke toetsing zou worden ontmaskerd als Alt-A paardenpis met prik. 

Helaas, het in dit verhaal veronderstelde gesloten systeem kende geen ontsnappingsclausule à la een drukpers voor euro's en dollars. U heeft het verhaal dus nooit gehoord. 

Maar het is de vraag of Van Rie's timmerman de waarheid echt had willen horen, zolang hij hetzelfde installatiesysteem heeft en nog steeds denkt dat ie zich met champagne doucht. En of een eenvoudig en begrijpelijk zeepkistoptreden mijnerzijds zijn loodgieter zou weerhouden om, net als vorig jaar met wat opmerkingen in de marge, uiteindelijk toch af te tekenen voor akkoord. Het is toch altijd goed gegaan? 

Nee, de kern van de kredietcrisis is niet zo moeilijk uit te leggen. Er zaten en zitten te veel onbekenden in een vergelijking die niemand wilde doorgronden zolang het de meeste van ons ogenschijnlijk zo goed ging. 

Ik heb niet alleen gefaald om dit begrijpelijk uit te leggen aan degenen aan wie uiteindelijk de rekening wordt gepresenteerd, Jan Splinter, maar ook - in hun eigen kunsttaal - aan de Heren van Wallstreet en/of hun toezichthouders. En dat geldt zelfs, luisterend naar de getuigen voor de Commissie de Wit, nadat het al was misgegaan. 

Achteraf heb ik gewoon zitten vissen met een kromme hengel, bij een openstaande brug, knipogend in het donker. 

Franklin Roosevelt was in het begin van de jaren dertig kraakhelder in het bijpraten van het Amerikaanse volk over de staat van de economie. Pulling no punches. Maar ik zie hier niet zo gauw een Troonrede die in Roosevelts geest opent met de woorden: "Landgenoten, de staat van het financieel stelsel is nog steeds klote. Die van de economie, dankzij de creditcard van onze kinderen, wat optimistischer. En het zal waarschijnlijk onze tijd nog wel even zo duren." 

Ik kan de goegemeente ons gezamenlijk lief, leed en lot in deze niet duidelijker maken. Misschien wel makkelijker. Ik moet eerst de belastingdienst nog eens bellen om te vragen hoe dat zij dat nu eigenlijk doen. Aan die gedachten was ik zonder de interventie van R. van Rie nooit toegekomen. Waarvoor mijn dank.