Wikileaks Accountancy?
Over de hele wereld worden de digitale avonturen van een groep mensen die vertrouwelijke informatie op het internet zetten met een combinatie van afschuw en bewondering gevolgd. Verschillende verhaallijnen lopen door dwars elkaar heen als in een thriller. Wie zijn de good guys in dit verhaal en wie de bad guys?
We proberen met etiketten als criminelen, onverantwoordelijk gedrag, levens in gevaar brengen van bronnen, maar ook transparantie, ethiek en de noodzaak aan democratische controle op macht en machthebbers, enige duiding te geven aan wat er gebeurd.
Op hetzelfde moment dat het gerucht gaat dat Time Magazine Wikileaks-oprichter Julian Assange als man van het jaar wil kiezen, lezen we berichten over cyberaanvallen op de Wiki-site en, vandaag, over de arrestatie van Assange in Londen. In Zweden loopt een strafrechtelijk onderzoek naar hem vanwege aangiften over seksueel misbruik.
Niet alleen de politiek en de diplomatieke wereld zijn nu met een muisklik openbaar. Vorige week werd ook bekend dat Wikileaks volgend jaar vertrouwelijke informatie gaat verspreiden van een bank, waarschijnlijk de Bank of America. Julian Assange stelde in 2009 al tegenover het blad Computerworld te beschikken over vijf gigabyte aan data van de Amerikaanse financiële instelling.
In een vorige week vrijgegeven interview met zakenblad Forbes sprak Assange van een megalek bij een grote bank. Hij gaf aan tienduizenden of honderdduizenden documenten openbaar te zullen maken. Daarbij zou het ook gaan om onthullingen over onethische praktijken door de bank.
Is het denkbaar dat een accountantskantoor de volgende in de rij is?
In de Wikileaks tot nu toe lijkt het patroon steeds hetzelfde te zijn. Iemand binnen de organisatie die toegang heeft tot het internet- en intranetverkeer kopieert op grote schaal vertrouwelijke berichten. Eenmaal openbaar geven deze berichten een inkijk in niet alleen concrete zaken, maar ook in de geldende mores van leidinggevenden.
Het inzicht in concrete zaken is in een groot aantal gevallen niet echt nieuws. Maar in sommige gevallen is openbaarheid ontluisterend. En kan het daardoor schadelijk zijn voor politici, militairen en diplomatieke verhoudingen.
In het mogelijke geval van openbaarmaking van materiaal van de Bank of America zou het dus mede gaan om handelen over niet-ethisch gedrag. Dat hoeft geenszins wereldschokkend te zijn. Er is al heel veel openbaar gemaakt in verschillende onderzoeken naar de rol van banken in de crisis. Zowel in de Verenigde Staten als in Nederland.
Maar het is niet uitgesloten dat er meer onderliggend materiaal is. Assange suggereert dit wel. Uit het Forbes-interview: "You could call it the ecosystem of corruption," he says, refusing to characterize the coming release in more detail. "But it's also all the regular decision making that turns a blind eye to and supports unethical practices: the oversight that's not done, the priorities of executives, how they think they're fulfilling their own self-interest."
Het accountantsberoep staat de afgelopen tien jaar in de schijnwerpers. Veel van de verschillende boekhoudschandalen en affaires zijn al breed uitgemeten. Er zijn parlementaire onderzoeken. Er zijn AFM-rapporten. Er zijn wetenschappelijke onderzoeken. In binnen- en buitenland.
Bovendien is het beroep volop in verandering. Er zijn nu 'hervormingsaccountants' of ‘twitteraccountants'.
Zou vertrouwelijke informatie binnen de burelen van de (grote) accountantskantoren een ander licht laten schijnen over de crisis, of over specifieke dossiers als dat van de DSB, of de wijze waarop kantoren intern en onderling communiceren over kritiek op het beroep, of de gesprekken met parlementariërs en toezichthouders?
Het is sterk de vraag of een hypothetische Accountancy-gate Wiki levensvatbaar is. Ik denk dat het sop de kool niet waard is. Of wel?