NIVRA 15 oktober 2010

Over onze relevantie en de green paper van Barnier

Toen ik als voorzitter begon maakten wij ons zorgen over onze relevantie en over de toekomst van het beroep. Over relevantie hoeven wij ons na het uitkomen van het Green Paper van Eurocommissaris Michel Barnier in ieder geval geen zorgen meer te maken. De big four zijn zelfs uitgeroepen tot systeemkantoren waar eenzelfde problematiek zou spelen als bij de systeembanken: too big to fail.

Oftewel, het omvallen van een van de big four-kantoren zou kunnen leiden tot een zodanig verlies van vertrouwen in de kapitaalmarkten dat er maatregelen door de EU worden overwogen om dit te voorkomen.

Dat laat onverlet dat de toekomst van het beroep in zijn huidige vorm door Barnier wel degelijk ter discussie wordt gesteld. Sterker nog, hij gaat er impliciet van uit dat zo ongeveer alles wat er is fout gegaan in de kredietcrisis aan accountants kan worden toegeschreven.

Naar mijn mening mist Barnier hier een belangrijke kans om een open discussie te voeren wat er goed en wat er fout is gegaan en hoe we die fouten kunnen herstellen. Een dergelijk schot hagel op een beroepsgroep die wordt gezien als uiterst relevant kan alleen maar leiden tot defensieve reacties en die zijn er dan ook volop.

Ik heb ook zo gereageerd, niet omdat ik de discussie niet wil aangaan (sterker nog, ik vind dat wij als openbaar beroep de plicht hebben om deze discussie te voeren; via onze maatschappelijk debatserie doen we dit tenslotte al sinds 2008), maar omdat we ons niet op die manier in de hoek moeten laten zetten zonder dat de feiten op dit punt duidelijk zijn. Tenslotte heeft meer dan negentig procent van de leden van (straks) de NBA niets maar dan ook helemaal niets met de kredietcrisis te maken gehad, laat staan dat ze er enige verantwoordelijkheid voor dragen.

Ben ik het dan oneens met alle suggesties die worden gedaan? In het geheel niet. Ik ben het volstrekt eens dat het omvallen van een van de big four inderdaad zou leiden tot een onacceptabele situatie. Alleen zijn er veel betere manieren te vinden dan het 'opknippen' om die situatie te vermijden, indien we bereid zijn te kijken naar wat mogelijke oorzaken zouden kunnen zijn van een dergelijke 'failure'.

Ik denk dan bijvoorbeeld aan een wettelijke beperking van de aansprakelijkheid naar een verzekerbaar niveau, maar ook aan het nu al bestaande systeem van toezicht, waar incidenten die de bedrijfsvoering kunnen beïnvloeden onverwijld aan de AFM dienen te worden gemeld.

Bovendien zou het 'opknipscenario' de betrokken kantoren een unieke kans geven om weg te lopen van hun verantwoordelijkheid om de vereiste kwaliteit te leveren; tenslotte leidt 'opknippen' tot kwaliteitsverlies, als gevolg van de daaropvolgende reorganisatie.

En denk aan multinationals met vestigingen in soms meer dan honderd landen. Die hebben niet alleen een accountantskantoor nodig dat ook in die landen vestigingen heeft, maar bovendien daar ook beschikt over diepe IFRS- of US GAAP-kennis.

Bovendien is uit de discussie na het uitbrengen van het door de EU geïnstigeerde Oxera-rapport gebleken dat de toegang van de niet-big four tot de OOB-markt niets te maken heeft met tekorten aan kapitaal, maar alles met de niet-verzekerbaarheid van de risico's door de bestaande onbeperkte aansprakelijkheid. En dat er ook weinig interesse bij kapitaalverschaffers is te vinden om hierin te investeren als deze risico's niet beheersbaar zijn.

Het streven naar Europees toezicht en een verbeterde mobiliteit van accountants door het invoeren van een Europees beroepspaspoort zijn in mijn ogen uitstekende ideeën, die wat mij betreft mogen worden aangevuld met harmonisatie van de regelgeving.

Dit geldt ook voor de specifieke behoeften van de zogenaamde SME's, dit zijn niet alleen mkb- maar ook middelgrote (familie-) bedrijven, en voor de accountants die hen controleren en adviseren. Die zijn gebaat bij een kortere opleiding tot mkb-accountant dan nu vereist is volgens de Achtste Richtlijn.

Dit is ook de reden waarom ik ten aanzien van het punt van splitsing van audit en advies geen grote voordelen zie. Niet alleen is dat tot op heden niet als een van de oorzaken van de kredietcrisis genoemd, maar wij zouden het mkb ook de belangrijkste adviseur afnemen die zij heeft, de huisaccountant.

Zoals aangekondigd in het interview in het oktobernummer van de Accountant kan en wil het NIVRA niet passief blijven in deze maatschappelijke discussie. Inmiddels hebben wij een eerste versie van het aangekondigde plan van aanpak in het bestuur besproken. Dit plan van aanpak, dat in eerste instantie gericht was op de door de AFM gesignaleerde kwaliteitsproblemen, zal worden aangevuld met de wensen die recent zijn geuit door de Tweede Kamer en punten die voortkomen uit dit Green Paper.

Het onderzoek naar onderliggende oorzaken en mogelijke maatregelen om die aan te pakken is in volle gang. Wij verwachten dan ook dit plan in de maand november te kunnen presenteren.