Opinie 27 oktober 2010

Het Groot Accountantsdebat is begonnen

Het grote accountantsdebat is begonnen. Nog heel klein, nog steeds wat verward, nog steeds veel langs elkaar heen. Maar er is enige hoop op een doorbraak naar een fundamenteel debat als het NIVRA er in november (zoals aangekondigd) in slaagt met een eigen gedegen zelfanalyse te komen - een noodzakelijke voorwaarde voor een ordelijk, efficiënt én effectief debat.

Iedereen die deze site volgt, en iedereen die de geschiedenis van het NIVRA een beetje kent, weet dat het onze beroepsorganisatie nooit heeft ontbroken aan een goed platvorm voor open discussie. Zie 'de Accountant' en sinds een paar jaar Accountant.nl. 

Maar iedereen weet ook dat aan andere voorwaarden voor een evenwichtige en gefundeerde gedachtewisseling niet is voldaan. Het ontbrak het beroep aan een vooruitziende blik en diegenen die er deel van uitmaakten misten te vaak de prikkel om kritische woorden met tegenwoorden te honoreren. 

Met als gevolg een voortdurende exercitie schaduwboksen door de critici, en verdamping van hun argumenten - de goede en de slechte. Die tactiek heeft goed gewerkt, als je ten minste het debat niet aan wilt. 

Maar het is ook een gemiste kans. En we moeten ons dan ook niet verbazen dat toen het echt fout ging, het 'maatschappelijk verkeer' - lees: De Wit annex Barnier - het ontstane vacuüm op eigen wijze heeft ingevuld. 

Beide formidabele stakeholders - hun stem kan niet worden genegeerd - zijn grosso modo tot dezelfde conclusies gekomen: het beroep als een maatschappelijk irrelevante speler in het financieel systeem. Waarbij Barnier, vragenderwijs, tot een aantal mogelijke correcties op het huidige accountantsbedrijfsmodel komt, en dat model ter discussie stelt. 

Het NIVRA staat nu op het punt eindelijk met een stuk te komen dat de voorwaarden voor een ordelijk debat kan scheppen. Maar de beroepsorganisatie zal het moeilijk hebben - inmiddels is het vijf over twaalf - om het initiatief over te nemen van critici en toezichthouders. De tandpasta is al behoorlijk uit de tube. 

Het NIVRA zal ook moeten proberen de interne inconsistentie in haar reacties op de kritiek glad te strijken. Eerst het rapport De Wit kritiekloos omarmen en wat later Barnier afschieten als (en met) ‘een schot hagel', dat spoort niet. 

Ons beroep staat voor de gigantische taak het verloren initiatief, en het verloren vertrouwen, terug te winnen. 

Ik wens het bestuur veel kracht en wijsheid toe met deze ‘strontvervelende' taak. En haar strontvervelende critici in eigen huis wens ik even veel kracht en wijsheid toe om de juiste balans te vinden tussen enerzijds constructieve kritiek en suggesties voor verbetering, en anderzijds (soms gewoon onvermijdelijke) bijna dodelijke kritiek. 

Als de volgende vergadering belegd kan worden in de bedrijfskantine van een beroemde jeneverfabriek in plaats van de afgelopen vrijdag gebruikte Van Nellefabriek, wil ik best eens komen luisteren. 

Ten slotte: Ik heb vorige week de penvoerder van het Barnier-rapport ontmoet bij de Europese Commissie. Inderdaad een verstandige leek, die het Ungesundes Volksempfinden over het functioneren van het beroep op geheel eigen wijze, maar mijns inziens best effectief, heeft verwoord. 

Ik hoop dat de critici van het rapport, waaronder ook het accountants establishment, zich niet al te snel laten verleiden dit rapport, inclusief de aangeroerde opties om een beter bedrijfsmodel te bouwen, te snel af te schrijven als een proefballonnetje van een eenvoudige EC-ambtenaar met te ver reikende aspiraties. 

Misschien is dat wel zo, maar waar niets is verliest de keizer zijn recht. We zullen zien wat het Koninklijk NIVRA hier naast of tegenover stelt.