Goedkeurende verklaring: tijd voor de reset button
Ik hoop dat u het mij vergeeft dat ik na meer dan vijfentwintig jaar buiten Nederland geleefd te hebben af en toe wat parallellen trek met gebeurtenissen in mijn gastland, op dit moment de VS.
Welnu, het Amerikaanse ministerie van Transport heeft besloten de methodologie en haar rapportagesysteem inzake beoordeling van crash tests van auto's per 2011 drastisch bij te stellen. Te versoberen, so to speak.
Het rapportcijfer blijft hetzelfde en loopt van een tot vijf. Een vijf kan het best worden vergeleken met een goedkeurende verklaring, een vier met een verklaring onder voorbehoud, een drie met een oordeelsonthouding om moverende maar pijnlijke redenen, en alles daaronder is te beschouwen als verwerpelijk of in ieder geval niet goed genoeg.
De Amerikaanse automobielindustrie was redelijk verslaafd geraakt aan het feit dat vrijwel alle automobielen werden beoordeeld op een vijf, of heel uitzonderlijk een vier. Het lijkt een beetje op beursgenoteerde fondsen, die allemaal, overal en altijd, worden/werden gezegend met goedkeurende accountantsverklaringen.
Maar het Amerikaanse ministerie van Transport heeft de reset button ingedrukt. En de verwachting - en voorlopige score - is dat een groot aantal automerken met ingang van 2011 rekening moet houden met een optisch, markttechnisch en de facto geweldig belangrijke herbeoordeling van hun crashbestendigheid.
Het gaat om een pijnlijke devaluatie c.q. reclassificatie ten opzichte van het traditionele systeem waarbij een vijf de regel was, niemand gemiddeld en iedereen bovengemiddeld. Cru gevolg is dat van de 33 tot nu toe uitgevoerde tests (in totaal wil men 55 automerken onderzoeken) er slechts twee een goedkeurende verklaring (rapportcijfer 5) hebben meegekregen.
Wij onthouden ons even van een oordeel waarom dat nu precies twee merken zijn die (toevallig?) de facto staatsbezit zijn, en waarom de Japanners de grote verliezers zijn die het met aanzienlijk minder moeten doen.
Automobielfabrikanten hebben alle mogelijkheden hun resultaat publiekelijk te betwisten, en zullen dat ongetwijfeld doen. Maar ze hebben ook de goede gewoonte de resultaten en kritiek zeer serieus te nemen, dus ieder gerapporteerd vlekje meteen te fixen (ook onder het oude systeem).
Hier zien we de buitenproportionele waarde van exception reporting in actie.
Het lijkt me goed deze ervaring eens naast die van het recentste AFM-rapport over de prestaties van het accountantsberoep te leggen, en de reactie 'iedere vergelijking gaat mank' bij voorbaat te provoceren.
Tegelijk vestigt dat ook nog eens de aandacht op het feit dat als iedereen een vijf of een vijf min krijgt, ook in accountantsverklaringenland, de geloofwaardigheid van zo'n voorspelbaar systeem best ter discussie mag worden gesteld.
Het Amerikaanse 'reset' voorbeeld laat zien dat de mogelijkheid om meer differentiatie toe te passen er best is. Als de wil, de moed, het leiderschap er maar zijn.
Het recent AFM-rapport geeft daartoe een goede voorzet en biedt de mogelijkheid het nog beter te doen, als de AFM als voorbeeld even naar het Amerikaanse auto re-rating systeem zou willen kijken.
Het zou mooi zijn als de accountantspraktijk zelve, uit lijfsbehoud, moed of (liever niet) voldoende wanhoop, eveneens lessen wil trekken uit deze Amerikaanse 'reset'. Liefst op eigen stoom en voor het te laat is. Als het beroep in de praktijk met meer gedifferentieerde verklaringen(uitspraken) wil komen is er al heel wat gewonnen, voor eigenlijk heel weinig geld.
Of het beroep moet gewoon publiekelijk toegeven dat een marktgedreven business model van de openbare accountant zich daartoe niet leent.
Ook dat is een optie. Niet mijn voorkeur, maar wel reëel.