Opinie 25 januari 2010

Zalm bijt Muis

"De beste stuurlui staan aan wal", zo omschreef oud-minister van Financiën Gerrit Zalm vrijdag 22 januari 2010 tegenover de Commissie de Wit critici van de huidige president van de Nederlandse Bank. En, zo lezen we in een verslag in de Volkskrant, hij voegde daar onuitgenodigd aan toe: "Vooral Muis heeft mij verbaasd, die heeft volgens mij nooit met toezicht te maken gehad."

Zo is het. 

Toezichtervaringsdeskundige Zalm - als oud-minister van Financiën jarenlang de mother of Nederlandse financiële toezichthouders - beet ook anderszins om zich heen. Hij schoot een groot gat in DNB-president Nout Wellinks verhaal over diens onmacht in het aanpakken van bonussen, beet een stuk uit de lever van de wildwest-Amerikanen die hun financiële huis niet op orde hadden, betreurde de chaotische Europeanen die niet naar hem wilden luisteren toen hij ernstige pogingen deed het Europese financiële stelsel te versterken, veroordeelde de boerse aanpak van de Rabobank inzake de jacht op financieel talent, et cetera, et cetera... 

Toen het allemaal over was, was het genoeg om me eenzaam te voelen, maar niet alleen. 

Zalm poneerde allemaal waarheden als een koe. Alleen toen het erop aankwam de Hollandse koe zelve in de kont kijken, toonde hij zich meer zijn beminnelijk zelf, en zoals ik hem graag ken: "Volgens Zalm was zijn eigen financiële wetgeving op orde en het toezicht door de Nederlandse Bank heel behoorlijk", zo schreef het Financieele Dagblad de volgende dag. 

Zalm heeft bijna gelijk met zijn opmerking dat ik nooit iets met toezicht te maken heb gehad. Ik heb er de afgelopen decennia en een half hoogstens het nodige over gezegd en geschreven - al geeft me dat niet meer ervaring dan degenen die twintig jaar geleden wel een mening hadden over apartheid in Zuid-Afrika maar er nog nooit zelf waren geweest. 

Lees de Survival Kit uit 'de Accountant' van november 2005, waarin ik met Dipu Ghosh in paragraaf 6 toezichthouders uitvoerig beschrijf als deel van het systemic-probleem maar ook van de oplossing, mits de wil er is. Wel, die wil bleef uit. 

Ons financiële stelsel, en de architectuur waaraan het is opgehangen, kent verschillende acteurs en bewegende delen. Van belang is ons te realiseren dat al die delen in elkaar grijpen, interdependent zijn. 

Vandaar mijn drammen van de afgelopen jaren om het accountantsberoep zover te krijgen dat het zich niet alleen ziet als toeleverancier van toezichthouders, maar ook als afnemer van en belanghebbende bij de goede diensten van toezichthouders. Zij moeten het voorwaardenscheppende beleid realiseren voor een levensvatbare beroepsuitoefening. 

Een laisser faire toezichthouder - Alan Greenspan om maar eens een naam te noemen - die bijvoorbeeld geen zin heeft in het reguleren van derivaten, is een hypotheek op onze beroepsuitoefening. Dat eist terugpraten, en publieke signalen. 

Zalms steek onder water - no pun intended - herinnert ons daar nuttig aan. 

Laat ik in dit verband ook even memoreren dat Gerrit Zalm, niet gehinderd door een accountantsopleiding, de voortreffelijke voorzitter is van het toezichthoudend orgaan op de International Accounting Standards Board (IASB), en dat nog wel midden in de woelige baren van de zeeoorlog tussen huidige marktwaarden versus flateerwaarden. 

Hij is een levend voorbeeld dat stuurlui aan wal op de juiste momenten ook wel eens een verschil ten goede kunnen uitmaken. 

Jules Muis