De waarde van een mkb-accountant: twee valkuilen
Om allerlei redenen duikt met een zekere regelmaat de vraag op: wat hebben we aan een accountant? Als het om mkb-ondernemingen gaat, kan - in zijn algemeenheid - worden gesteld dat het ontbreken van staffunctionarissen kenmerkend is. Om die reden wordt externe hulp ingekocht op bijvoorbeeld administratief-, financieel-, (bedrijfs)economisch en fiscaal gebied bij accountants-, administratie- en belastingadvieskantoren.
De reden is dat de ondernemer de gewenste expertise zowel in kwantitatieve als in kwalitatieve zin naar behoefte kan inkopen. Juist vanwege de beperkte omvang van zo'n mkb-onderneming is het namelijk ondoenlijk om, bijvoorbeeld, een accountant en/of belastingadviseur in dienst te nemen.
De waarde van een mkb-accountant zit enerzijds in het in een 'geparcelleerde' vorm beschikbaar stellen van expertise van verschillend niveau. Anderzijds kan de dienstverlening variëren van puur uitvoerend, maar dan wel met de vereiste deskundigheid/bekwaamheid, tot het adviseren omtrent een breed scala aan vraagstukken.
Op het laatste gebied ligt wel de grootste valkuil. Immers, het is niet denkbeeldig (en het blijkt ook regelmatig) dat - zeker vaste - adviseurs zelf niet goed de grenzen van hun expertise kennen. Voor een deel speelt uiteraard mee dat die adviseurs/accountants (ook) zelfstandige ondernemers zijn, die omzet willen maken. ‘Nee verkopen' ligt dan ook niet op het puntje van de tong.
Wanneer dus mkb-accountants goed de grenzen van hun eigen (voortdurend aan de ontwikkelingen aangepaste) expertise kennen en op cruciale momenten durven bekennen dat het beter is een ander in te schakelen, zal er veel minder vaak (kunnen) worden getwijfeld aan de waarde van de betrokken accountant.
De tweede valkuil betreft de samenstellingsverklaring. Probleem is dat er een bijna onoverbrugbare kloof gaapt tussen wat de accountant bij zo'n verklaring voor ogen staat en hetgeen de ontvangers er in lezen. Door de zichtbare betrokkenheid van een accountant schiet de goegemeente in de reflex van "de jaarrekening waarbij zo'n accountantsverklaring is afgegeven is dus betrouwbaar".
Dit komt simpelweg doordat 'men' wel de ondertekening door een accountant ziet, maar niet echt leest wat er in die verklaring staat. De in feite expliciete ontkenning van de betrouwbaarheid door de ondertekenende accountant wordt of niet gezien/gelezen, of niet begrepen, of (doelbewust?) genegeerd.
Overigens zorgt de accountant zelf voor een deel voor de verwarring door te melden dat de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld. Daarmee zegt de accountant immers zelf met zoveel woorden dat ook is voldaan aan de inzicht- en getrouwheidsvereisten volgens artikel 362!
Om een einde te maken aan alle verwarring kan de samenstellingsverklaring misschien maar beter geheel van het toneel verdwijnen. In mijn vroegere positie als adjunct-directeur van de NOvAA heb ik mij destijds al fel verzet tegen het in het leven roepen van een samenstellingsverklaring.Immers, het is en blijft - zoals in de samenstellingsverklaring ook expliciet tot uitdrukking wordt gebracht - de verantwoordelijkheid van de ondernemer om te voldoen aan zijn wettelijke boekhoud- en jaarrekeningverplichting.
Welnu, om uit de voortdurend oplaaiende discussies omtrent de (toegevoegde) waarde van de mkb-accountant te komen, moet wellicht eens een andere kant uit worden gedacht. Misschien zou het beter zijn dat ondernemers (ondernemingen) hun jaarstukken gewoon op eigen briefpapier en zelf ondertekend (of volgens een ander gewenst format, uiteraard)bij hun bankier indienen. Laat de ingeschakelde accountant maar braaf op de achtergrond functioneren.
Immers, zo is voor gebruikers van de informatie onmiddellijk duidelijk bij wie de verantwoordelijkheid daarvoor ligt. Vanzelfsprekend doet dit niets af aan de verantwoordelijkheid van de accountant tegenover zijn opdrachtgever, de onderneming. Die verantwoordelijkheid komt gewoon voort uit het overeenkomstenrecht en kan daar dan ook uitstekend door beheerst worden.
Het resultaat zal zijn dat er niets verandert aan de waarde van de mkb-accountant, maar dat zinloze discussies uitblijven.
Paul Stoele