Contra Turrim: Geert Grote en de kredietcrisis
De titel van deze blog is tevens de titel van een boekje, geschreven door een Deventer filosoof en oprichter van de Deventer Geert-Grote-Universiteit. Dit boekje is zijn analyse van de oorzaken voor de kredietcrisis, mede aan de hand van het boek De Prooi van Jeroen Smit.
Het is lezenswaardig, niet alleen voor de leden van Commissie de Wit, maar ook voor economen. Kort gezegd komt zijn analyse erop neer dat in de maatschappij het metafysische denken is verdwenen en de fysische werkelijkheid schijnbaar de echte werkelijkheid is, hetgeen niet zo is. Hierdoor zijn essentiële waarden verdwenen, waardoor de kredietcrisis kon ontstaan.
Maar concreet sprak mij het volgende gedeelte aan. Het komt aan de orde als voorbeeld van overrationalisatie van processen bij banken, waarbij het gezond verstand is verdwenen. Het citaat is als volgt:
Een mooi voorbeeld van overrationalisatie met name bij de banken - ofschoon hetzelfde probleem zich eigenlijk overal in de maatschappij voordoet - is de door Herman van Houten van Pentrax Bedrijfsfinancieringen vorig jaar aan de kaak gestelde creditering van het midden- en klein bedrijf (mkb) door de banken.
Het is de verregaande automatisering die volgens hem de belangrijkste oorzaak is van de stagnerende kredietverlening, zei hij in de Volkskrant: "Het probleem is, dat kredietmanagers van banken, in tegenstelling tot vroeger, zelf geen oordeel meer vellen over de kredietwaardigheid van het mkb, maar dat overlaten aan de computer. Volgens de computerberekeningen kleeft aan mkb-bedrijven standaard meer risico dan aan grotere ondernemingen, ook al is het mkb-bedrijf dat de lening nodig heeft, volkomen gezond."
Het oordeel van de computer is vaak beslissend: kredietmanagers mogen er volgens Van Houten vrijwel nooit van afwijken, ook al is hun eigen indruk van het bedrijf positief. De computer handelt vrijwel alle aanvragen voor kredieten onder de miljoen euro af. Alleen bij nog grotere kredieten wordt maatwerk toegepast.
De miljarden die de banken nu aan staatssteun hebben opgestreken om de kredietverlening weer op gang te brengen, zal met name door het mkb moeten worden opgebracht. Maar omdat de banken weinig verdienen aan kredieten van vijftig of honderdduizend euro, lopen juist die gevallen allemaal via de computer ... en daarmee spaak!
Als Geert Grote dit had meegemaakt, zou het mkb in hem zijn vurigste verdediger gevonden hebben, niet alleen omdat zij de zwakste partij is, maar vooral vanwege het onrecht dat het mkb wordt aangedaan, doordat men de rationaliteit zijn gang laat gaan zonder die door het gezond verstand in te perken.
Duidelijker zou ik het niet kunnen zeggen. Mijns inziens zijn filosofen de seismografen van de tijd en één ervan protesteert tegen de gang van zaken. Daarom heb ik hoop dat er nog eens betere tijden voor (de financiering van het mkb) aanbreken.
Het is de vraag in hoeverre accountants mee kunnen (en willen) helpen dit vorm te geven. Wie heeft ideeën?