Andere tijden, ook voor het 'gezag' van de accountant
Doemdenken is van alle tijden. Sommige mensen denken dat met het eindigen van de eeuwenoude Maya-kalender in 2012 het einde der tijden zal aanbreken. Anderen zien dit eerder als een aansporing om nuchter en wakker te worden.
Laten we met die laatste insteek eens kijken naar wat accountants kunnen leren van het RIVM, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.
In dagblad Trouw van 28 december 2009 kijkt Roel Coutinho, directeur infectieziektebestrijding van het RIVM, terug op een bewogen jaar met omstreden inentingen tegen baarmoederhalskanker en de Mexicaanse griep.
Hij refereert aan een tv-interview uit 1983: "Wat een verschil! Ze stelden de vraag 'Meneer de deskundige, legt u eens uit hoe het zit' en vervolgens lieten ze me nog uitpraten ook. Het leverde tergend saaie tv op, dat wel, maar de deskundige had in elk geval nog gezag."
Coutinho signaleert een gezagscrisis, waar het 'gezag' het in zekere zin zelf naar heeft gemaakt door een verwevenheid tussen wetenschap en farmaceutische industrie. Deze samenwerking kan de mening beïnvloeden. Voor het publiek is dat verwarrend, want wie heeft nu het gezag in handen?
Kritische vragen over aandelen van experts vindt Coutinho terecht. Tegelijk wijst hij op controlerende mechanismen om belangenverstrengeling tegen te gaan. Zo moeten leden van de Gezondheidsraad hun nevenfuncties kenbaar maken. Als een lid een belangenverstrengeling meldt, dan mag hij/zij alleen adviseur zijn en niet meestemmen.
Toch blijft de belangenverstrengeling met de industrie fnuikend voor de beeldvorming van de medisch deskundige, constateert Coutinho. Een ander punt is dat op het 'world wide web' de mening van een bezorgde moeder net zo zwaar telt als een analyse van een deskundige. "Op internet vertroebelt alles."
Om in de woorden van Obama's staf te spreken: 'Never waste a good crisis.' Ofwel: wat kunnen accountants hiervan leren?
Een parallel is te trekken met recente onafhankelijkheidsvraagstukken, zoals hoogleraren die ook partner zijn bij de big four of het verlenen van internal auditdiensten door de externe accountant.
Onafhankelijkheid is de naar buiten zichtbaar gemaakte objectiviteit. Bij onafhankelijkheidsvraagstukken gaat het er om dat niet alleen de accountant zelf meent dat hij onafhankelijk is, maar dat anderen dit als zodanig ervaren. Een suggestie is: Kunt u op eenvoudige wijze een vraagstuk uitleggen aan uw buurman of -vrouw?
Hoe is het gesteld met het 'gezag' van de accountant? Denk aan de kritische geluiden in de pers naar aanleiding van het recente AFM-onderzoek en financiële schandalen van afgelopen jaren.
Laten we gebruikmaken van kritische geluiden binnen het beroep, zoals op de weblog van Marcel Pheijffer. En ons vooral de vraag stellen: hoe kijken anderen tegen accountants aan? Gaat het daarbij om het handelen of om de communicatie?
Vergelijk in dit kader een recente reactie van Eumedion, de belangengroep van institutionele beleggers.
De wereld om ons heen verandert. Voor accountants zal het jaar 2012 ingaan als het tijdperk van een nieuwe Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants. Het lijkt mij op zijn plaats om daarin ook ruimte te creëren voor gebruikersgroepen, bijvoorbeeld in de vorm van een adviescommissie.
Er wordt beweerd dat de Maya's geloofden dat er na het verstrijken van de Maya-kalender een nieuw tijdperk zal aanbreken. Andere tijden, een nieuw begin?!