Big four, crisis, internal audit en vertrouwen
De economische megacrisis laat ook de big four niet onberoerd. Klanten vragen om fors lagere budgetten. Omdat ze het zelf zwaar hebben, maar ook vanwege de nodige wrok omdat ze veel geld hebben moeten uitgeven aan onder meer SOx-werkzaamheden. Veel klanten vinden dat accountants daarmee gingen profiteren van het probleem dat ze eerst zelf hadden gecreëerd.
Dat kunnen we unfair vinden, maar vraagt u het maar eens aan de cfo's in uw omgeving. Bovendien zijn de big four-tarieven de laatste jaren duidelijk sterker gestegen dan de inflatiepercentages. En ook klanten kunnen rekenen. Het fors toegenomen aantal offerterondes in Groot-Brittannië is er een teken van.
Dit tezamen betekent dat de besturen van de landenorganisaties van de grote kantoren het heel zwaar hebben. Het aantal mogelijkheden om financieel de boel op orde te houden is namelijk beperkt.
Ten eerste kun je het aantal partners verminderen, een proces dat vanwege de fusies binnen de netwerken al gaande is. Zo'n fusie schijnt te betekenen dat de partnerratio's in alle landen om en nabij gelijk moeten zijn (met consequenties voor de Nederlandse partners).
Daarnaast wordt het personeel wereldwijd onder druk gezet om meer declarabele uren te draaien (wat overigens vaak best kan) en staan bevorderingen en salarisverhogingen logischerwijs onder druk.
Maar ook met minder partners, harder werken en matiging van de lonen ben je er financieel nog niet. Het is dus niet verrassend dat KPMG UK als extern accountant bij een klant ook internal audit werkzaamheden gaat verrichten. Daarmee sla je twee vliegen in één klap: de klant bespaart kosten en de accountant genereert meer omzet.
Er is wel een klein nadeel. De onafhankelijkheid en objectiviteit van accountantskantoren staan al sinds de jaren negentig fors ter discussie. De boekhoudaffaires - meestal samengevat als 'Enron' maar in werkelijkheid vele tientallen beursfondsen betreffend - hebben de branche wereldwijd geen goed gedaan.
Met het op enigerlei wijze combineren van externe en interne audit voed je de al bestaande forse twijfels over de onafhankelijkheid en objectiviteit van de accountant. En dat is het laatste wat Het Beroep zich kan permitteren.
Het is dan ook teleurstellend dat het NIVRA zich in een recente opiniebijdrage weliswaar duidelijk bewust toont van de onafhankelijkheidsrisico's bij een combinatie van interne en externe audit, maar toch geen uitspraak doet over de wenselijkheid van die combinatie.
Het NIVRA stelt dat het onder voorwaarden kan en mag. Dat is formeel juist. Maar de even later gestelde kernvraag - 'maar moeten we het ook willen?' - wordt helaas niet beantwoord.
Welnu, het antwoord daarop moet zijn: 'nee'. Het accountantsberoep staat al onder forse druk. Druk vanwege in het verleden begane missers en druk vanuit belanghebbenden. Daarom, en daarom alleen, moeten accountants(kantoren) strikter zijn dan leuk lijkt. Je moet zelfs de schijn niet tegen hebben. En zeker zelf geen vragen oproepen.
Wie dat miskent, begrijpt zijn eigen vak niet en is zich onvoldoende bewust van het enige bestaansrecht van de public accountant: objectief en onafhankelijk optreden voor aandeelhouders en 'maatschappelijk verkeer'.
Daar past geen twijfel bij. Laten we zuinig zijn op het Openbaar Beroep. Want zoals al erg vaak gezegd, maar nog altijd zeer terecht: vertrouwen komt te voet en vertrekt te paard.