Geef accountant 'leesrecht' in overheidsgegevens
De overheid vraagt steeds meer van accountants. Zo ligt er sinds augustus 2008 nóg meer verantwoordelijkheid bij de accountant door de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft; voorheen WID/MOT).
Ramon Groen
Maar wat doet de overheid van haar kant om een goede accountantscontrole te faciliteren?
De accountant is een 'krachtens de Wet' aangestelde controleur en het beroepsgeheim vormt één van de peilers van zijn 'professional competence'. Ik vraag me daarom af waarom een accountant als wettelijk controleur - net als een ambtenaar, politieagent of FIOD-medewerker - geen toegang kan krijgen tot overheidsinformatie die betrekking heeft op zijn cliënt.
Mijn stelling is dat een accountant 'leesrechten' moet krijgen op informatie van diverse overheidsorganen. De accountant krijgt daarmee meer aanvullende, onafhankelijke controle-informatie. Hij kan verbandcontroles uitvoeren met die informatie in combinatie met de door de accountant zelf gecontroleerde 'stromen'.
En een ander groot voordeel is dat de 'verwachtingskloof' tussen wat het maatschappelijke verkeer verwacht van een accountant en wat een accountant daadwerkelijk kan leveren, hiermee waarschijnlijk kan worden verkleind.
Het zou nuttig zijn als een accountant voorafgaand aan zijn wettelijke controle meer inzicht krijgt in onderzoeken die overheid en fiscus in de voorliggende periode al hebben gedaan.
Gemeenten zouden de accountant 'met één druk op de knop' een overzicht kunnen geven van alle vergunningen, leges en gemeentelijke belastingen die een onderneming is verschuldigd over een bepaald jaar, en of al deze posten inmiddels zijn betaald. De fiscus zou hetzelfde kunnen doen namens de nationale overheid.
Met inzicht in deze informatie kan een accountant de 'volledigheid van de verantwoording' ook beter controleren. Ik pleit niet voor onbeperkte uitwisseling van gegevens, maar eerder voor 'standaard templates', vergelijkbaar met een gewaarmerkt uittreksel uit de Kamer van Koophandel of een standaard bankverklaring. De onderliggende documenten kan de accountant naar behoefte bij zijn cliënt opvragen.
Een praktisch voorbeeld waarbij een dergelijk 'leesrecht' erg nuttig zou zijn, is de cliëntacceptatie. Volgens de Nadere Voorschriften Controle- en Overige Standaarden dient de accountant een cliënt 'formeel te accepteren'. Echt betrouwbare bronnen voor dit 'antecedentenonderzoek' heeft hij echter nog niet. Ik zou me kunnen voorstellen dat een accountant, voordat hij een nieuwe cliënt accepteert, toegang krijgt tot primaire informatie van Justitie.
Uitbreiden van het 'Big Brother is watching you'-idee is niet mijn bedoeling. Waar het om gaat is het selectief en functioneel delen van informatie, waardoor de accountant zijn functie als 'wettelijk controleur' en vertrouwenspersoon van het maatschappelijk verkeer beter kan uitoefenen.
Als de overheid de accountant deze informatie niet toevertrouwt, wat is de wettelijke benoeming via de Staatscourant dan waard?
Ramon Groen (1972) is politicoloog en registeraccountant. Hij is werkzaam bij KPMG Accountants NV. Hij schrijft op persoonlijke titel.