Het democratisch tekort
Het democratisch deficit. Afgelopen week ben ik er weer drie keer tegenaan gelopen. Het democratisch tekort definieert de pijnpunten van een democratie, het gebrek aan duidelijke verantwoordelijkheidsstructuren en -aflegging, aan kwaliteitswetgeving. En het gebruik (misbruik) van hoop om wanhoop nog even te doen vergeten.
Op multilateraal niveau symboliseert het vaak de onmacht van 'Jan en alleman' om - binnen een de facto coöperatieve bestuurs- en verantwoordingsstructuur - als aandeelhouder, debiteur of crediteur duidelijkheid te krijgen wie precies de winnaars en verliezers zijn, en waarom. Kijk naar de beslissings- en verantwoordingsdynamiek van de VN, EU, Wereldbank, IMF.
Ik kreeg nogal wat indringend commentaar op mijn ietwat filosofische - maar misschien wel oppervlakkige of naïeve - houding in een van mijn blogs ten aanzien van de vraag of de rot in ons maatschappelijk stelsel niet te diep zit om tot de kern van de huidige financiële verslonzing door te dringen. Alles en iedereen is te corrupt, suggereerden mijn gewaardeerde critici, om echte waarheidsvinding te verwachten.
Ik hoorde eenzelfde commentaar toen ik met een auteur annex gerenommeerd klokkenluid(st)er van een grote VN-organisatie haar conceptartikel besprak over de good governance dynamiek van multilaterale instellingen. Ik probeerde duidelijk te maken dat een coöperatieve structuur waarschijnlijk het enig mogelijke model is bij het oplossen van wereldproblemen. Maar dat dit model ook zijn eigen dynamiek ontwikkelt en een kracht op zichzelf wordt, met zelfbehoud als eerste doelstelling van de bureaucratie die het draaiende houdt. Dus verwacht geen fair play in procedures.
Dan was er - de derde keer in een week dat het democratisch deficit voorbijkwam - nog dat rondetafelgesprek, terug hier in Amerika, over de mogelijkheid om een 'Pecora Commission II' geïnstalleerd te krijgen. Waarbij 'Washington' (lees: het Congres) Wallstreet onderzoekt op het gevoerde beleid voorafgaand aan de kredietcrisis - en daarmee dus haar voornaamste donor onderzoekt.
Dat is al eens eerder gebeurd, in 1933-1934. Ene Ferdinand Pecora hanteerde toen succesvol de duimschroeven. Maar toen lagen de gouden koorden anders. Daarom worden de huidige kansen van een Amerikaans Congres - Democratisch of Republikeins - dat conform Pecora haar eigen verleden aan de orde gaat stellen, niet erg groot ingeschat.
Toch zijn dit allemaal tekenen dat er wordt geknaagd aan het milde defaitisme van hen die wel oog hebben voor de onwenselijke werkelijkheid maar niet veel kans (of zelfs reden) zien er veel aan te doen. En het is ook belangrijk voor degenen die bevlogen met zendingsdrang iedere keer weer stuklopen op gevestigde belangen; met cynisme als jammerlijk eindstation.
De kredietcrisis, waarvan de pijn nu maatschappelijk in alle geledingen wordt gevoeld, zal het debat over het democratisch deficit ongetwijfeld verder voeden. Dat is goed voor de democratie.
Maar zal dit debat het democratisch tekort ook effectief verkleinen? Wel, dan schaar ik me toch bij de sceptici. De geschiedenis heeft namelijk de nare gewoonte zich toch iedere keer weer te herhalen.