Opinie 07 april 2009

To fair value or to faux value, that's the question

'Andere tijden eisen andere wegen, aangepaste mores, en halve maatregelen worden even afgedaan; maar de permanente oorlog tussen marchandeurs in hoop en 'reality-checkers' zal nooit vergaan.'

Citaat uit poëziealbum, anonymous

Fair value of faux value, hoop of realiteit. Het is en blijft, voorspelbaar, een eeuwige vraag. Met of zonder crisis. Zo was het en het zal in de toekomst niet anders zijn. 

We moeten ons daarover dan ook niet verbazen. Want dezelfde financiële poortwachters die ons in het huidige financieel moeras hebben geleid zitten nog steeds in het veilige zadel - om ons er ook weer uit te leiden. Als je de weg kent, ken je hem ook terug, logisch toch? 

Toch is het goed om het verhaal van de vos en zijn streken nog eens te memoreren. De huidige vossen worden daarbij enorm geholpen door op hun eigen opportunistische voorstel - maar voor onbestemde rekening en risico van de belastingbetaler en consument (zie 'Wordt staatsbalans een bankbalans?' in het aprilnummer) - hetzelfde moeras liquide en vloeiend te houden. Tot we weer vaste grond onder de voeten hebben. Een nobel streven, maar niet noodzakelijkerwijs het goedkoopste. En onder verdachte regie. 

We wanen ons momenteel, wie weet voor hoe lang, wat veiliger. Alleen omdat de ergste pijn tijdelijk is verdoofd is met behulp van ons eigen (belasting)geld en de monetaire drukpersen van onze staatskassiers, aangevuld met een shot handige overheidsverslaggevingsopties - een wisseltruc rechtstreeks uit het Ponzi scheme handboek. 

We moeten ons dan ook niet verbazen dat dezelfde koorleiding nu crescendo roept om deze euforie wat meer te bestendigen. Desnoods door de goalpalen blijvend te verzetten. Maar dat laat de totale scoringsmogelijkheid ongerept. 

Dit dubieuze dubbelboekhouden kunnen we afleiden uit het steeds schriller wordende debat over het versoepelen van de fair value verslaggevingstandaarden. Het brengt ons terug naar de situatie van vóór de crisis: grote discretie bij het management over de waardebepaling van financiële instrumenten die niemand ooit begreep. Zelfs als er wel valide marktindicatoren ter beschikking stonden. 

Mark-to-model discretie dus, dezelfde die al eens eerder is ontmaskerd als mark-to-myth. 

Dit debat vindt onder het gesternte van ‘might makes right' (wie de macht heeft, heeft gelijk), met de politiek als voornaamste drijver. 

Het enige goede nieuws is dat onze macro-poortwachters sterk verdeeld zijn. Zo horen we van AFM-directeur Hans Hoogervorst robuustere geluiden om de integriteit van financiële informatie te waarborgen dan van de president van De Nederlandsche Bank. 

Die aangeschoten veteraan is kennelijk allang blij als hij het woedende volk van het Frederiksplein kan houden. Al moet dat met dezelfde halve waarheden of zwijgplicht-memorerende bonussen die ons in deze crisis hebben gevoerd. 

Er is een prijs voor het handhaven van de oude garde. Voor niets komt alleen de zon op. 

De IASB verloor al eerder haar maagdelijkheid, toen die in de herfst van 2008 boog onder Europese politieke druk en de banken een verdere optie voor balans-flattering  aanbood. Voorzitter David Tweedie zei moedig dat het hem speet en dat dit "eens was, en nooit meer". 

Maar Tweedie staat nu weer onder nieuwe druk vanuit Brussel om toch weer verdere concessies te doen. In het verse kielzog van de Amerikaanse standard setter FASB, die recentelijk ook onder politieke druk is bezweken om toch maar het ene hellende vlak op het ander te stapelen. 

Het lijkt een ware wedstrijd in de afdaling. De race to the bottom is dus serieus begonnen. 

'Thank you for flying Systemics Airlines. Systemic Airlines flies exclusively with pilots who have crashed before, and survived. Statistically it is highly unlikely pilots are ever involved in two or more crashes. Ladies and gentlemen, prepare for landing. Please fasten your seatbelts. In case we encounter turbulence, please rest assured it is always an Act of God.

We look forward seeing you again on Systemic Airlines.'