Orwell of Kafka?
Af en toe bezie ik ons wereldje met gemengde gevoelens. De afgelopen week bekroop mij dat gevoel ook weer eens. U begrijpt het al: de discussie over het niet langer publiceren van een jaarverslag door een big four-kantoor. Nooit gedacht dat het zover zou komen.
De opinie van Tom Nierop lezende, vroeg ik mij af waar we eigenlijk in terecht zijn gekomen: de wereld van George Orwell of die van Franz Kafka? Ik besloot eerst wat van Orwell te herlezen. Aan Kafka kwam ik daarna niet meer toe.
Orwell schreef in het befaamde '1984' onbedoeld een mooi motto voor accountants: 'Who controls the past, controls the future. Who controls the present, controls the past'. Een motto dat tot nadenken stemt. Evenals: ‘Speaking the truth in times of universal deceit is a revolutionary act.'
Los van zijn boeken en essays heeft Orwell ons nog iets nagelaten dat eeuwig aan hem verbonden zal blijven: het Orwelliaans. Dat staat voor een bijvoeglijk naamwoord waarmee wordt gedoeld op zaken zoals: het gebruikmaken van propaganda of foutieve informatie, het ontkennen van de waarheid of het veranderen van de geschiedschrijving. Termen als 'lip service', 'sweet talk' en 'double speak' passen hier goed bij.
In Why I write beschrijft Orwell dat hij al vanaf zijn vijfde of zesde levensjaar schrijver wilde worden. Hij schrijft in dit boek over ‘decadent taalgebruik'. Een voorbeeld: 'Political language is designed to make lies sound truthful and murder respectable, and to give an appearance of solidity to pure wind.'
Soms zou je willen dat Orwell en Kafka nog leefden. Ik ben zo benieuwd hoe ze de huidige tijd zouden beleven en er over zouden schrijven. Maar helaas...