Opinie 04 februari 2009

Franchiseformule voor kleinere kantoren?

Collega Jan Wietsma schreef onlangs in Accountancynieuws (23 januari 2009) dat hij bij kantoren waarneemt dat zij, nu de Wta-vergunning eenmaal binnen is, alle goede voornemens weer overboord zetten en de oude werkwijze oppakken.

Die tendens kan ik uit eigen waarneming niet bevestigen. Wel zie ik dat kantoren zich zorgen maken over hun winstgevendheid. Het in stand houden van een stelsel van kwaliteitsbeheersing blijft immers kostbaar: periodiek onderzoek door of namens de AFM, compliance-maatregelen, opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling, vaktechniek en bestuur: het telt allemaal op.

De klanten zien de controlekosten stijgen en geven tegengas. Kantoren zien hun winsten verdwijnen.  De twijfel over de houdbaarheid en betaalbaarheid van een Wta-bestendige organisatie leeft breed bij de vergunninghoudende organisaties in het mkb.

In 2008 verkregen 463 accountantskantoren de Wta-vergunning. Bij niet meer dan cicra tweehonderd van deze kantoren heeft de AFM een onderzoek uitgevoerd naar de werking van het stelsel van kwaliteitsbeheersing. Oftewel: een slordige 263 kantoren hebben de Wta-vergunning verkregen zonder dat eerst een dossieronderzoek op Wta-niveau is uitgevoerd.

Deze twee zaken optellend, is er weinig fantasie voor nodig om te voorspellen dat de komende één à twee jaar nog een opschoning van het bestand gaat plaatsvinden. We krijgen alsnog een tweederonde-effect in de Wta, met de verschuivingen in de markt die daarbij horen.

Zouden de mkb-accountantskantoren hier pro-actief mee om kunnen gaan? Ik bedoel dit: zouden we de  noodzaak tot schaalvergroting of concentratie voor het uitvoeren van wettelijke controles zelf kunnen invullen?

In de markt is een aantal malen de conclusie getrokken dat concentratie van de uitvoering van wettelijke controles noodzakelijk is, zowel om redenen van beheersbaarheid als vanwege efficiency.

Een aantal grotere mkb-accountantskantoren heeft een gespecialiseerde auditunit in het leven geroepen, en heeft het aantal personen dat de controles uitvoert beperkt. Controle is/wordt specialistenwerk.

Andere kantoren daarentegen proberen hun gehele organisatie op Wta-niveau te krijgen of te houden. Zij lopen echter tegen een kostennadeel op en houden onnodig grotere problemen met de beheersbaarheid.  De tijd zal leren wat standhoudt.

Kleinere kantoren met slechts enkele wettelijke controles (en dat zijn de meeste vergunninghouders!) zullen naar mijn oordeel vroeg of laat genoodzaakt zijn om deze af te stoten naar grotere units, teneinde het relatief dure stelsel van kwaliteitsbeheersing optimaal te kunnen benutten.

Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden.

We hebben een fusiegolf(je) waargenomen in de markt en daar is het einde nog niet van in zicht. Minder vergaande afspraken met een bevriend kantoor zijn ook een mogelijkheid.

Een andere variant is het oprichten van een gezamenlijke accountantsorganisatie door een aantal kleine kantoren die hun wettelijke controles daarin onderbrengen en op die manier de kosten van de vergunning delen. Daar zijn er meen ik twee van.

Naar mijn oordeel is die laatste constructie het overwegen waard, en niet alleen tussen kleine kantoren die zelf geen Wta-vergunning hebben, maar ook voor wat grotere kantoren met een vergunning. Want het zelfstandig in de lucht houden van een Wta-vergunning is onnodig kostbaar. Het kan zijn dat het enige tijd duurt voordat dit besef doordringt.

Daarop voortbordurend komt het idee naar voren om voor een grotere groep kantoren een podium te creëren waarop de infrastructuur behorend bij een stelsel van kwaliteitsbeheersing - bestaande uit hardware, software, vaktechnische content en de organisatie er omheen die het geheel in stand houdt - beschikbaar wordt gesteld tegen een vergoeding. Zeg maar een soort franchiseformule.

Dat zou een taak kunnen zijn voor één van de kantorenorganisaties.

Te ambitieus? Wie weet ...