Deel kennis maar ook macht - in het belang van de mkb-auditor!
Aan het einde van het jaar is er traditioneel een moment van bezinning. In de afgelopen periode heb ik enkele malen mijn zorg uitgesproken over de situatie op de auditmarkt en de structurering van de relaties tussen de betrokken partijen, en suggesties naar voren gebracht om de maatschappelijke risico's daarvan te verminderen.
Daarop terugkijkend schijnt het mij toe dat we met z'n allen in een situatie verzeild zijn geraakt die niemand bedoeld heeft toen het onafhankelijke publieke toezicht op accountants werd ingevoerd.
In zijn 'figuratiesociologie' beschrijft de socioloog Norbert Elias (1897-1990) relatienetwerken tussen individuele partijen die ieder vanuit hun eigen perspectief handelen zonder dat één van hen het gehele speelveld kan beheersen of zelfs maar kan overzien. Gevolg is dat de ontwikkelingen in zo'n krachtenveld en in de machtsverhoudingen tussen partijen een eigen dynamiek krijgen, los van de bedoelingen van partijen.
Alhoewel Elias zijn theorie geruime tijd geleden heeft ontwikkeld en hem op een ander gebied heeft toegepast, is de theorie goed bruikbaar om de huidige ontwikkelingen op de auditmarkt te begrijpen.
Relevante wetgeving op ons gebied wordt niet in Den Haag uitgevonden maar in Brussel. Dat was het geval met de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta; Achtste Europese richtlijn), en ook met de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft; Europese witwasrichtlijnen).
Vervolgens wordt er in Den Haag een vertaalslag gemaakt die verre van perfect is, omdat, kort gezegd, audit voor Haagse politici niet in het centrum van de belangstelling staat en onze beroepsorganisaties er domweg veel te laat bij zijn en wellicht ook goede politieke antennes ontberen.
U herinnert zich wellicht nog de droevige ondergang van de NOvAA in haar strijd tegen de Wta. Een schoolvoorbeeld van een club die het speelveld niet overzag, ook al omdat zij zich altijd verre gehouden heeft van wat er in Europa gebeurt.
Bij de invoering van het onafhankelijk toezicht op accountantsorganisaties zijn NIVRA, NOvAA en SRA gescheiden opgetrokken. Ik meen dat het belang van de mkb-accountant in die strijd tussen de wielen is geraakt.
SRA heeft weliswaar door handig manoeuvreren een mooie trofee in de wacht gesleept - zij is als enige geaccrediteerd voor het uitoefenen van het toezicht namens de AFM, en dat voor een belangenvereniging! Maar de auditmarkt als geheel is in een macabere toestand beland, met de auditmarkt van OOB's (organisaties van openbaar belang) gemonopoliseerd als ware het Microsoft, en de mkb-auditor een uitstervend ras.
Elders op deze site is de beroerde kwaliteit van de anti-witwaswetgeving aan de orde gesteld. Blijkbaar is ook daar onze invloed of onze oplettendheid tekort geschoten, met als gevolg dat wij onze medewerkers hebben opgeleid en onze kwaliteitssystemen hebben ingericht voor iets waaraan de juridische basis lijkt te ontbreken - te gek voor woorden eigenlijk.
Een positief aspect van de aanstaande fusie tussen NOvAA en NIVRA is dat wellicht het contact met de politiek en de Haagse ambtenarij wordt versterkt. En dat is hard nodig.
Hopelijk kunnen wij ons ook méér richten op wat er in Brussel gebeurt. Want dat is nu het exclusieve jachtterrein van de big four, terwijl wat daar gebeurt ook voor mkb-accountants uiterst relevant is.
Zo zouden wij niet alleen kennis kunnen delen, maar ook macht. In het belang van de mkb-auditor!