Zwijgplicht en spreekplicht: spraakmakend
Asjemenou! Het kan haast niet anders of menig registeraccountant moet dit bijna ongeloof opwekkend woord hebben geuit bij het lezen van de column geschreven door de algemeen directeur a.i. Berry Wammes. Deze is te lezen op pagina 7 van het septembernummer van ons maandblad.
Henk Mennes
‘Geen zwijgplicht maar spreekplicht', zo luidt de kop. Dat is niet niks. De accountant, grootgebracht met de tegeltjeswijsheid dat spreken zilver is en zwijgen goud, lijkt te worden uitgedaagd zijn/haar gouden standpunt in een zilveren om te zetten. Wammes laat overigens niet na te wijzen op de gevolgen die doorbreking van de geheimhoudingsplicht kan hebben. Mogelijke sancties kunnen de accountant die niet met beroepsmatige stomheid is geslagen weleens onaangenaam treffen.
In het tweede deel van zijn betoog blijkt dat de auteur vooral het oog richt op de publieke sector. Is in het belang van ons beroep, de maatschappij en het openbaar bestuur, niet bij uitstek de accountant de functionaris die als gediplomeerd klokkenluider kan optreden?
Dit vraagstuk is menigmaal onderwerp van bespreking geweest in kringen van accountants die belast waren met de controle van de rekeningen van gemeenten. Een belangwekkend rapport ter zake kwam uit op 28 maart 1978. De studiecommissie onder leiding van de toenmalige directeur van de gemeentelijke accountantsdienst van Amsterdam, F. Groeneveld, vestigde onder andere in dit rapport de aandacht op de wenselijkheid te komen tot een controle op de huishoudingen van gemeenten (en provincies) die vergelijkbaar zou moeten zijn met de controle die de Algemene Rekenkamer heeft bij het Rijk.
Jaren gingen voorbij. In vaktijdschriften werd de wenselijkheid benadrukt om tot de instelling van publiekrechtelijke organen te komen die met dergelijke controles konden worden belast.
Thans fungeren tegen de achtergrond van de huidige wet- en regelgeving bij enige gemeenten Gemeentelijke Rekenkamers. Andere gemeenten stelden een raadscommissie in die belast werd met een controle evenwaardig aan die van een Rekenkamer. Ook zijn er gemeenten die gezamenlijk een dergelijke commissie instelden. Uiteraard zijn die rapporten openbaar. De kunst is nu die rapporten voor de burger spraakmakend te maken. Die zal dan keer op keer verzuchten: "Asjemenou!"
En de accountant? In ondoorgrondelijke wijsheid koestert hij zijn beroepsmatige zwijgplicht.
Henk Mennes is gepensioneerd oud-directeur van de Gemeentelijke Accountantsdienst Amersfoort en was in het verleden actief in diverse NIVRA-commissies.