Opinie 13 oktober 2009

IFRS-SMEs kunnen in de prullenbak

'IFRS for SMEs zal de RJ-richtlijnen gaan vervangen'. Aldus de stelling bij de jongste poll op deze site. Het antwoord is wat mij betreft duidelijk: nee. De richtlijnen en IFRS-SMEs hebben een andere doelgroep en een andere achtergrond.

De doelgroep van de door de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) opgestelde richtlijnen zijn Nederlandse niet-beursgenoteerde ondernemingen, middelgroot of groot. Zij moeten voldoen aan Boek 2, Titel 9. De richtlijnen concretiseren voor hen die rechtsregels. In de wet zijn beperkte vrijstellingen opgenomen voor middelgrote ondernemingen. Maar de grondslagen en doelstelling van middelgrote en grote niet-beursgenoteerde ondernemingen blijven hetzelfde.

IFRS-SMEs zijn uitgeklede IFRS (International Financial Reporting Standards). SMEs zijn volgens de International Accounting Standards Board (IASB) ondernemingen die geen public accountability hebben maar wél jaarrekeningen publiceren voor algemeen gebruik. Je kunt die Small and Medium sized Entities (SMEs) noemen, maar ik denk daarbij eerder aan kwantitatieve grenzen van omzet, balanstotaal en werknemers.

Laat ik de term SME maar gebruiken voor ondernemingen die geen publieke verantwoordelijkheid hebben. De vraag is vervolgens waarom deze ondernemingen de volledige IFRS niet zouden kunnen gebruiken. Natuurlijk kent IFRS uitermate gecompliceerde standaarden. Maar als een SME zo groot is dat hij financiële instrumenten, hedge-activiteiten, pensioenen, binnen- en buitenlandse deelnemingen en dergelijke heeft, dan is de consequentie daarvan dat daarover adequaat verantwoording wordt afgelegd. En dat betekent full IFRS.

Dan iets over de achtergrond van de regelgeving. De Nederlandse wet- en regelgeving is principles based. Inzicht in vermogen en resultaat staat voorop. Wet- en regelgeving moeten worden gevolgd, tenzij het inzicht het vereist dat aanvullende of afwijkende grondslagen worden gevolgd. In zo'n omgeving kunnen opstellers en controleurs hun professionele kennis en kunde laten zien. En wordt relevante informatie verstrekt.

IFRS-SMEs zijn gebaseerd op de Angelsaksische rules based-benadering, ook wel de kookboek of checklistbenadering genoemd. Niet denken, maar de regels volgen. Dan ontstaat er vanzelf een betrouwbare jaarrekening. Of die inzicht verschaft is niet de vraag. Niet denken maar doen, is het motto. Maar daarvoor hoeven opstellers en controleurs geen post-master-opleiding te voltooien en jaarlijks te voldoen aan de PE-punteneis. Tot tien tellen, gecombineerd met gedachteloos afvinken van de controlelijst, zijn dan voldoende.

Hans Beckman, prominent schrijver en hoogleraar over externe verslaggeving, oordeelt dat IFRS-SME overbodig is. Hij stelt dat er al genoeg regels zijn en vraagt zich af wat de informatiebehoefte is van de gebruikers van de jaarrekening. De IFRS-SME-bundel voegt volgens hem niets toe aan de huidige praktijk. Dat is een praktijk waarin Europese regels gelden in alle 27 landen die bij de EU zijn aangesloten.

Henk Verhoek van het NIVRA is wel blij met IFRS-SME. Hij is blij dat er dan eindelijk één wereldstandaard voor de financiële verslaggeving door niet-beursfondsen en niet-financiële instellingen is uitgegeven. Een standaard die kan worden toegepast door naar schatting 95 procent van alle ondernemingen wereldwijd. Hij wil dat de wet wordt aangepast aan IFRS-SME.

Dat lijkt mij de omgekeerde wereld. Dus Richtlijnen, geef richting aan de Nederlandse verslaggevingspraktijk. IFRS-SME kan in de prullenbak.