Innovatie in 2009. Goede voornemens of actie?
Innovatie van het accountantsberoep is een belangrijk thema. Er wordt regelmatig over geschreven, ook op deze site. Maar als het op actie aankomt, gebeurt er weinig.
Een voorbeeld. Uit mijn onderzoek (2008) onder accountmanagers, beleggers en andere gebruikers van de jaarrekening, blijkt onder andere dat meer dan de helft vindt dat XBRL gecombineerd met continuous auditing een belangrijk innovatiethema zou moeten zijn. Van de accountants in hetzelfde onderzoek, denkt slechts drie procent in die richting.
Over dit onderzoek schreef ik in oktober 2008 in Accountancynieuws het artikel 'Niet innoverende accountants laten kansen liggen'. In totaal ontving ik daarop vier reacties. Drie van studenten en één van een softwarebedrijf. Inhoudelijke reacties waren er niet, ook niet van het NIVRA.
Inmiddels heeft Anton Lok een reactie geschreven in Accountancynieuws van 5 december 2008. Ook hij vindt dat het accountantsberoep actie moet ondernemen. Ik noem XBRL gecombineerd met continuous auditing innovatie. Lok noemt dit achterstallig onderhoud. Een definitiekwestie...
De zwijgzaamheid van het NIVRA is opmerkelijk, omdat de beroepsorganisatie op het terrein van innovatie van het accountantsberoep mijns inziens een belangrijke rol heeft te vervullen. Mijn eerste aanbeveling luidde dat er een multidisciplinair innovatieplatform moet worden gevormd.
Op 10 juni 2008 lanceerde het NIVRA zo'n platform. Een goed initiatief, maar de desbetreffende website heeft tot op heden weinig nieuws te melden over innovatie in de accountancy. Verdere uitbouw en profilering zijn daarom zeker gewenst.
Daarnaast organiseerde het NIVRA in juni en oktober 2008 themabijeenkomsten over innovatie. Tijdens de bijeenkomst van 30 oktober 2008 werden de resultaten gepresenteerd van een onderzoek naar de toekomst van het accountantsberoep en naar 'het accountantskantoor in 2020' (zie ook novembernummer, pagina 32).
Een prima initiatief. Maar het aantal deelnemers aan dit onderzoek roept bij mij vragen op. Aan het onderzoek van het NIVRA namen slechts 642 RA's deel. Dit is vijf procent van het totale ledenaantal. Is de meerderheid niet geïnteresseerd in het thema? Of hebben accountants het gewoon te druk om over vernieuwing na te denken?
Wat de verklaring ook is, de situatie is ernstig. Want er is concrete actie nodig om in 2020 nog als serieuze assurance provider te worden gezien.
Een belangrijke stelling in het NIVRA-onderzoek luidde: 'Na afschaffing van de wettelijke controleplicht in 2017 verliezen accountantskantoren de helft van hun omzet en daarmee hun marktdominantie, aangezien ze niet in staat zijn te concurreren met andere deskundigen die zekerheid verschaffen op het terrein van corporate social responsibility, in control statements en continuous assurance.'
Geen vreemde stelling, want gebruikers in mijn onderzoek geven nu al aan ook vertrouwen te hebben in andere partijen dan de accountant. Toch vindt maar liefst 78 procent van de deelnemende accountants uit het NIVRA-onderzoek deze stelling onwaarschijnlijk. Dat lijkt mij een gedachte van arrogantie, voortkomend uit een dominante marktpositie.
Sommige accountants vinden zichzelf (of hun kantoor) wel degelijk innovatief. Bijvoorbeeld door de invoering van online boekhouden. Is dat de fundamentele innovatie die nodig is? Online boekhouden is ongetwijfeld goed voor uw omzet en klantenbinding, maar is het maatschappelijk vertrouwen in het functioneren van accountants daardoor ook toegenomen?
Wat nu als een nog onbekende partij - bijvoorbeeld een bank of softwareleverancier - nieuwe diensten op het gebied van zekerheidsverschaffing ontwikkelt en gebruikers stellen dit meer op prijs dan de dienstverlening door accountants? Het antwoord mag u zelf invullen.
Alle cijfers in deze bijdrage komen uit 2008. Voor 2009 hebt u ongetwijfeld goede voornemens. Vol verwachting klopt mijn hart...