Opinie

Fair value kan nog veel beter!

Recent betoogde ik dat de beste waarderingsmethode de methode is die voor jaarrekeninggebruikers de meest relevante beslissingsinformatie kan leveren. Uit recent onderzoek door de Duitse standardsetter en de Berlijnse Humboldt universiteit blijkt dat beleggers mark-to-market fair value (gebaseerd op marktprijzen) beschouwen als de beste waarderingsmethode voor liquide en niet-operationele activa. Mark-to-model fair value (gebaseerd op waarderingsmodellen) levert minder relevante beslissingsinformatie voor bijna alle activa.

Wat in het Duitse onderzoek niet is meegenomen, is de informatiewaarde van de zogenaamde full fair value-benadering en de invloed van de intentie van het management op de waarde van activa en passiva. Naar mijn mening zouden deze twee aspecten bij waardering een grotere rol moeten krijgen.

Fair value accounting zal pas echt nuttig zijn voor beleggers als alle activa en passiva tegen fair value worden gewaardeerd én daarnaast ook alle off-balance posten worden gewaardeerd, zoals intern gegenereerde merkenrechten, patenten, klantenbestanden en dergelijke. Deze waardering wordt nu alleen gedaan in een overnamesituatie. Waarom zou dit niet bij een normale jaarrekening kunnen?

Voor de beleggers zal de relevantie van fair value nog verder toenemen als rekening wordt gehouden met de intenties van het management. Een machine gebruikt in het productieproces zou anders moeten worden gewaardeerd dan dezelfde machine die op korte termijn zal worden verkocht, of de machine die door de intentie van het management ‘vergeten' staat te verstoffen.

De huidige fair value is echter gebaseerd op één waarde: de verkoopwaarde. Alleen als de verkoopwaarde niet betrouwbaar genoeg is in te schatten wordt er naar kasstromen gekeken. Er wordt dan ook geen rekening gehouden met wat de onderneming met de machine gaat doen.
Pas op het moment dat deze intenties resulteren in een andere waarde, zal sprake zijn van de juiste weergave van de economische situatie en prestaties van een onderneming als geheel.

Het gebruik van management intent is niet nieuw. Bij de classificatie van activa en verplichtingen als langlopend of kortlopend, en bij held-to-maturity financiële instrumenten, speelt het bijvoorbeeld nu al een grote rol. Mijn voorstel is dat de intentie van het management in de toekomst bij alle balansposten een rol gaat spelen.

Mijn voorstel is dan ook een full fair value-model waarbij alles wordt gewaardeerd én rekening wordt gehouden met de intentie van het management.

Wordt het actief of passief aangehouden voor verkoop dan moet worden aangesloten bij de bestaande hiërarchie om de fair value te berekenen:

  • marktprijzen op een actieve en liquide markt; als een dergelijke markt niet bestaat:
  • waarneembare prijzen van soortgelijke transacties;
  • waarderingstechnieken (discounted cashflow, optiewaarderingsmodellen).

Wordt het actief aangehouden om kasstromen te genereren (of om kasuitgaven te beperken), dan behoort de fair value te worden gesteld op de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen.

Een betrouwbare waardering van de expertise van het personeel en andere thans niet in de balans opgenomen activa kan lastig zijn. Deze posten hebben echter veel informatiewaarde voor gebruikers van de jaarrekening. Bovendien zal een toelichting op het gebruik van schattingen en de mate waarin is afgeweken van de schattingen van voorgaande perioden voldoende zijn om de hoge mate van subjectiviteit te compenseren.

De toegenomen relevantie weegt bij beursgenoteerde ondernemingen ruimschoots op tegen een verminderde betrouwbaarheid en de verhoging van waarderings- en accountantskosten. Bovendien zal bij deze accounting methode de vergelijkbaarheid van ondernemingen in grote mate toenemen, wat de investeringsbeslissingen van beleggers verregaand vergemakkelijkt.

Door een grotere invloed van management intent op de waardering van posten, gecombineerd met de toegenomen vergelijkbaarheid van ondernemingen, zal sneller duidelijk worden of sprake is van slecht functionerend management. Dit komt vervolgens weer ten goede aan het functioneren van de kapitaalmarkt als geheel.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Cardi van Capelle, registeraccountant, was van 2007 tot en met 2010 vaktechnisch projectleider bij de Raad voor de Jaarverslaggeving.

Gerelateerd

3 reacties

Gert-Jan Jordaan

Een prima initiatief om de jaarrekening relevanter te maken, maar mijns inziens loopt er een aantal discussies door elkaar. Vanuit het Duitse onderzoek blijkt dat marktprijzen als vorm van fair value de meeste relevante waarde bevat. Full fair value impliceert echter meer interne waarderingsmodellen. De vraag is of de gebruiker hier op dit moment op zit te wachten. Daarnaast moeten er volgens van Capelle meer off-balance posten worden opgenomen. De voorbeelden die worden geschetst zijn voorbeelden van immateriele activa, intangibles. Dat deze posten in een kenniseconomie van zeer grote waarde zijn is evident. Het waarderen van deze posten of in ieder geval meer informeren is mijns inziens stap 1. Als we een gat willen dichten tussen de waarde volgens de balans en de makrtwaarde moeten we beginnen met die posten die het grootste verschil opleveren. De intangibles!

HUBERT DE NEEF

Intellectueel is het betoog een uitdaging. Moeten we voortaan spreken over een 'aandeelhoudersboekhouding', met wat er uit volgt? De Eu envisageert meer vennootschappelijke regels gericht op de beveiliging van de stakeholder (eigenlijk alleen maar aandeelhouder) Ik zoek tevergeefs hoe Nederland met zijn rijke bedrijfseconomische traditie nog wetenschappelijk aantoont dat fair value een concept is dat ook intern aansluiting geeft met ondernemingscontinuïteit. ik kan moeilijk begrijpen dat een ondernemer een beleid voert alleen maar beursgericht, mogelijk zitten daarin vermogensvoordelen voor hem, maar hoelang kan dergelijk beleid overleven? Stel voor dat we allen alleen aandelen van nuon of electrabel aanschaffen, met hun dividenden zullen we straks (hoelang nog) onze energiefactuur kunnen betalen Het is niet mogelijk op een blog alle nuances in een betoog aan de orde te brengen

Dick van Offeren

Cardi van Capelle vestigt de aandacht op een interessant vraagstuk. Fair value kan nog beter! Daarmee ben ik het eens. Wat ik mis is de doelstelling van de jaarrekening. Voor het informeren van potentiele beleggers kan ik meegaan met zijn betoog. Echter, de jaarrekening heeft nog een andere functie: het afleggen van verantwoording. Informeren is toekomstgericht en daarbij past fair value, verantwoording afleggen is gericht op het verleden en daarbij passen historische gegevens, zoals verkrijgings- en vervaardigingsprijzen. Ik denk niet dat er gekozen hoeft te worden. Beide grondslagen van waardering en winstbepaling kunnen immers naast elkaar bestaan. Als maar duidelijk is welke jaarrekening voor welk doel is opgesteld. Met een variant op Burgert (1967, wie heerinnert zicht dit nog?): Different concepts of reporting for differrent purposes.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.