Opinie 04 juli 2008

Zeven argumenten voor afschaffing van de samenstelverklaring

Met veel interesse heb ik het afgelopen jaar de discussie in onze mooie beroep van dichtbij mogen volgen. Zo mocht ik mijn bijdrage leveren aan de ontwikkelingen na afloop van de roemruchte decembervergadering. Inmiddels zijn we al weer diverse rapporten verder. Verdiesen, Van den Luitgaarde, redactiecommissie, hoorzittingen, vele uren zijn geïnvesteerd in de problemen van onze leden.

Erik-Jan Kreuze

Ik wil graag stil staan bij de problemen van de kleine kantoren. Problemen? Nou ja, we hebben wat veel extra werk met het invullen van formulieren of, voor de digitale lieden onder ons, van schermen in Caseware of unit4 auditor. Als ik dan nu moet lezen dat er weer wordt gewerkt aan nadere voorschriften voor aan assurance verwante opdrachten, en aan de tekst van de samenstelverklaring, dan denk ik: weer een poging om alle werkzaamheden voor te schrijven. Dat geeft mij niet het gevoel dat wij principles based bezig zijn.
En dat brengt me bij mijn hoofdboodschap: Schaf de samenstelverklaring af. Ik weet zeker dat velen, zowel van NIVRA als van NOVAA-huize, daar voor zijn. Soms moet je goed snoeien om planten tot bloei te laten komen.

We hebben er meer dan honderd jaar overgedaan om ons beroep deels (!) onbegrijpelijk te maken. Enkele hoogtepunten zijn natuurlijk de negative assurance of zelfs de samenstelverklaring.

Ik was geschokt dat er accountants waren die verbaasd reageerden op de uitspraak van iemand van ABN AMRO tijdens het NOvAA-congres van juni 2007 dat de bank alleen maar keek naar het logo en de ondertekening/handtekening van de verklaring. Wij hebben toch voldoende contact met bankiers of andere vermogensverschaffers om te weten dat zij een doorsnee verklaring nauwelijks lezen?

Is dat ons probleem? Ten dele wel!

Een stap in de goed richting zou zijn, het afschaffen van de samenstelverklaring. Voor dit standpunt bestond binnen het NOvAA tijdens de Verdiezen/Van den Luitgaarde-hoorzittingen enorme waardering. Logisch. De professionele NOvAA-leden merken immers dagelijks dat IEDEREEN een samenstelverklaring mag afgeven, en dat door deze mogelijkheid open te houden de schijn van enige zekerheid ook door IEDEREEN aan verantwoordingsverslagen mag worden toegevoegd. Het onderscheidend vermogen ligt niet in deze verklaring.

Mijn argumenten nog even op een rij:

• Nergens kan ik in internationale regelgeving vinden dat er een opinion wordt gegeven bij compilation. In de code of ethics is sprake van compilation report. Ik vertaal dat maar als een samenstelrapport.
• De lezer ontleent aan het woord 'verklaring' toch enige zekerheid. Wij moeten ons vervolgens aan alle kanten indekken en uitleggen dat wij geen enkele zekerheid geven. Kortom, de verwachtingskloof wordt groter.
• Op deze wijze hebben wij een soortgelijke verklaring voor allerlei beroepsgroepen opengesteld.
• Verdedigen vanuit een achterstand is altijd lastiger dan uitleggen wat een door een accountant samengesteld rapport wél voorstelt. Dat kan probleemloos door verwijzing naar COS 4410 - of een voor leken leesbare versie daarvan. Wellicht moeten we bij een rapport of opdrachtbevestiging de complete COS 4410 specifiek afgestemd op despecifieke klantsituatie, meesturen. Dus onder meer keihard blijven herhalen dat je de voorraad niet hebt geteld, noch het proces van inventarisatie hebt beoordeeld, enz.
• Bij een duidelijke scheiding tussen assurance en non-assurance voor het openbare accountantsberoep, past zeker geen 'verklaring' voor een non-assurance opdracht. Dit is vrij goed aan verstandige leken duidelijk te maken.
• Bij een door een accountant opgestelde jaarrekening is de verklaring an sich niet het onderscheidend element noch het keurmerk waar de gebruiker naar op zoek is. Tot anderszins bewezen vertrouwt de gebruiker op uw logo en ondertekening.
• Ten slotte scheelt afschaffen van de samenstelverklaring ons beroep een hoop vergaderen en hoorzitten. Kunnen we aan de slag met andere belangrijke zaken.

Dit artikel is volkomen op persoonlijke titel geschreven.

Erik-Jan Kreuze is zelfstandig gevestigd met drie compagnons onder de naam Afier Accountants. Hij is docent aan de Hanze Hogeschool en de Universiteit van Amsterdam. Ook is hij lid van de commissie Van de Luitgaarden.