Opinie 03 juni 2008

Amerikaanse Advisory Committee on the Auditing Profession: voor wat hoort wat

Voor vandaag, 3 juni, ben ik uitgenodigd om als getuige voor de US Treasury Advisory Committee on the Auditing Profession (ACAP) te verschijnen. In wezen is dat een subcommittee in het kader van de zoektocht door het Amerikaanse ministerie van Financiën naar de bredere oorzaken en mogelijke regelgevingsgevolgen van de kredietcrisis. De commissie wordt bemand door de voornaamste stakeholders van het beroep.

Mijn insteek op - een greep van - de voorlopige voorstellen/suggesties is eenvoudig: De kredietcrisis is geen collectieve beroepscrisis, alhoewel verdere versterking van het beroep - post SOx - wel is toe te juichen en makkelijk binnen bereik ligt. Nee, de crisis is in de eerste plaats een integraal falen van toezichthouders. Dat verhaal heeft u al eerder van mij gehoord, evenals de remedies die ik daarvoor - ook in het belang van het beroep - voor ogen heb (zie hier). 

Maar de incrementele and partiële conceptvoorstellen voor het beroep, tot nu toe tenminste, zijn niettemin nuttig, en daarom welkom. Ik noem er een aantal. 

Transparantie

De (grotere) accountantskantoren moeten een financieel verslag opstellen zoals ook ieder beursgenoteerd fonds doet, conform US GAAP, volgens sommigen. Gecontroleerd wel te verstaan, door echte auditors. 

Dat stuit op groot verzet van de accountantskantoren. Het zou bovendien minstens drie jaar kosten voor ze intern voor zo'n  voorstel klaar zouden zijn, zeggen ze. "De administratie is daar niet op ingericht" (sic!). 

Ik vind het daarentegen een uitstekend koekje-van-eigen-deeg-publiek-belang-voorstel. Dit vooral tegen de achtergrond van een ander ACAP-voorstel om (niet zonder risico voor de belastingbetaler) een contingency plan op te stellen voor het geval er een groot kantoor in moeilijkheden zou raken raakt, om te vermijden dat de gezonde delen worden meegesleept met de zieke, zoals bij Andersen is gebeurd. 

Als de Amerikaanse accountantskantoren zoveel moeite hebben om een US GAAP jaarrekening te produceren en extern te laten controleren, dan is mijn suggestie dat ze dan maar hun Europese collegae uit moeten nodigen het voor hen te doen. Binnen een jaar. Er is plenty ervaring en deskundigheid in Europa. Het zal ze ongetwijfeld realistischer maken. 

Met plezier en instemming nemen wij nota van de constructieve verwijzing door ACAP naar de Achtste Richtlijn transparantievereisten van de EU. Het is een aanvullend signaal van de Amerikaanse bereidheid om buiten de eigen grenzen te kijken. 

Ik stel verder ook voor dat die kantoren die "unified management' claimen voor de internationale maatschap, verplicht de wereldwijde geconsolideerde stukken aanhechten. Dat is zeer verhelderend. Plus een overall quality assurance statement voor de nationale én internationale praktijk, te tekenen door het respectievelijke senior management in die landen. 

Daarnaast wil ik, als bonus, een assurance statement over de afwezigheid van systemic weaknesses die een materieel gevaar betekenen voor het ordelijk functioneren van de financiële markten. Het openbare beroep heeft immers een publieke functie toegespeeld gekregen, en is een prachtige uitkijkpost voor sommige van deze macro-zwakheden - zie de 'survival kit' uit 2005. Is zo'n statement teveel gevraagd? Wel, voor wat hoort wat! Toch? 

Governance

Ik kan me ook geheel vinden in het ACAP-voorstel voor introductie van een de facto externe raad van toezicht bij accountantskantoren. Allemaal voorstellen die de Amerikaanse kantoren niet lekker op de maag liggen, maar waar ze uiteindelijk best mee zullen leren omgaan en die ze zelfs zullen leren appreciëren. (het is eigenlijk ongelooflijk hoe onze Amerikaanse poortwachters tot nu toe vanuit - en dankzij - hun publieke functie in hun eigen schaduw hebben kunnen opereren) 

Aansprakelijkheid

De voorstellen over aansprakelijkheidsbeperking liggen nog niet zo duidelijk. Wel duidelijk is dat het tegenvoorstel van de kantoren om deze aansprakelijkheid  te beperken tot situaties van moedwillige fraude, zwaar tekort zullen blijken te schieten. De zinnige ACAP-zoektocht om aansprakelijkheid meer door de federale dan de staatswetgeving te laten bepalen, heeft veel meer kans. 

Mijn uitgangspunt: Proportionele aansprakelijkheid in alles wat het beroep doet (of onterecht niet doet), hoe dan ook. Ik zie geen enkele reden om dat te beperken tot actieve fraude door de externe accountant zelve. Dat is niet goed voor het beroep zelve! 

Al met al wordt het toch nog best spannend. Wordt vervolgd als er substantieel nieuws te melden is. 

Zie ook Marcel Pheijffers reactie op het werk van ACAP.