Opinie 19 februari 2008

Verplichte kantoorrotatie nadelig voor auditkwaliteit

Te grote vertrouwdheid met de klant kan de onafhankelijkheid van de accountant bedreigen. Om die te grote vertrouwdheid terug te dringen worden maatregelen voorgesteld als verplichte wisseling van hetzij de verantwoordelijke accountant (zoals de gewijzigde Achtste EG-richtlijn voorschrijft voor beursgenoteerde bedrijven), hetzij het accountantskantoor zelf.

De gewijzigde EG-richtlijn staat verplichte kantoorrotatie toe en in Italië is het praktijk voor beursgenoteerde bedrijven. Verplichte wisseling van accountantskantoor heeft voor- en tegenstanders.

Voorstanders betogen dat de verplichte wisseling een gunstig effect heeft op de onafhankelijkheid. Dit omdat het vooruitzicht de klant sowieso kwijt te raken, voorkomt dat te snel aan die klant wordt toegegeven.

Tegenstanders daarentegen betogen - naast de kosten van wisseling - dat accountantskantoren het moeten hebben van hun reputatie, en dat het bouwen aan die reputatie wordt ondermijnd door verplichte wisseling. Wie heeft gelijk?

In Spanje was in de periode 1991-1995 verplichte wisseling van accountantskantoor wettelijk voorgeschreven voor beursgenoteerde bedrijven. In 1995 werd die rotatie afgeschaft, nog vóór het tijdstip dat tot rotatie moest worden overgegaan was bereikt. Maar had er wel rekening mee moeten houden.

Spaanse wetenschappers hebben die periode vergeleken met de periode daarna (1995-2000). Ze keken of accountants eerder of minder geneigd waren om in de accountantsverklaring een toelichtende paragraaf over de continuïteit op te nemen. Daartoe selecteerden ze 1.326 jaarrekeningen van bedrijven in slecht weer: negatief werkkapitaal, negatieve ingehouden winst en nettoverlies.

In totaal, over beide perioden, verscheen in 99 gevallen een accountantsverklaring met een toelichtende paragraaf inzake de continuïteit.

Uit de resultaten bleek dat zo'n toelichtende paragraaf relatief significant vaker voor kwam in de periode 1995-2000. In de periode dus waarin van verplichte kantoorrotatie geen sprake meer was en accountantskantoren zich zorgen zouden moeten maken over het mogelijk verlies van hun klant en aan hun reputatie bij die klant moesten bouwen.

Op basis van deze uitkomsten hebben de tegenstanders van verplichte kantoorrotatie duidelijk gelijk gekregen.

Verplichte wisseling van accountantskantoor leidt niet alleen tot hogere kosten door de wisseling zelf, maar - zo suggereren deze resultaten - ook nog eens tot vermindering van de auditkwaliteit.

Het lijkt er op dat kantoren, doordat ze zich minder zorgen hoeven te maken over de opbouw van hun reputatie, minder accountantsverklaringen met een toelichtende paragraaf publiceren in gevallen waar dit wel zou moeten.