Nederland kruideniersland?
Een 10+ verdient het Nederlandse huishoudboekje volgens Saskia Stuiveling, president van de Algemene Rekenkamer. In het interview dat ‘de Accountant' met haar hield staan tal van lezenswaardige onderwerpen.
Een daarvan betreft Verantwoordingsdag, de derde woensdag in mei waarop de regering rekening en verantwoording aflegt aan het parlement. Terwijl bij Prinsjesdag het Binnenhof volstroomt, is het op ‘woensdag gehaktdag' akelig stil. Kennelijk moet het toch een onsje meer zijn.
Dankzij het interview heb ik eindelijk begrepen waarom het nooit wat wordt met Verantwoordingsdag: het is volgens Saskia Stuiveling een "bedreigde diersoort"! En daar loopt het meestal niet goed mee af, tenzij je geadopteerd wordt door een Wereld Natuur Fonds.
Het huishoudboekje van Nederland mag dan wel keurig op orde zijn, het is treurig om te constateren dat we eigenlijk nog steeds niet goed weten of al dat geld efficiënt wordt uitgegeven en of de gewenste effecten worden bereikt. Want daar draait het in de publieke sector uiteindelijk om.
Anders dan in het bedrijfsleven is geld in de publieke sector alleen maar een middel om vooraf vastgestelde doelen te bereiken, om - in Haagse termen - beleidsprioriteiten te realiseren.
Dan zou je ook mogen verwachten dat hierover concrete en controleerbare afspraken worden gemaakt. Wat willen we het komende jaar bereiken, hoe gaan we dat doen en wat mag dat kosten? Gewoon in een aantal meetbare doelen en op enkele A4-tjes. Als een grote gemeente dit kan, waarom een rijksoverheid dan niet?
Beleid op landelijk niveau mag misschien van een andere orde zijn, maar dat is geen reden om niet transparant te zijn. Wie geen concrete doelen stelt, zal ze ook nooit bereiken. Regeren is verantwoordelijkheid durven nemen.
De Algemene Rekenkamer doet elk jaar zijn best. De meest interessante uitgave is altijd de 'Staat van de beleidsinformatie'. Een lijvig boekwerk waarin voor een aantal ‘beleidsterreinen' onderzocht wordt of het parlement voldoende bruikbare informatie van de regering krijgt. Vol interessante uitspraken.
Maar op een of andere landt het niet bij de politiek. Een constatering als "niet zelden is echter onduidelijk wat nu precies de relatie is tussen de maatregelen en het te realiseren doel of tussen de maatregelen en de verwachte uitgaven" heeft nooit aanleiding gegeven tot een kabinetscrisis of zelfs het aftreden van een minister.
Het is ook onvoorstelbaar om in het interview te lezen dat het in 2008 slechts één ministerie lukt om ‘een relatie te leggen tussen de verantwoording over beleidsprioriteiten en de financiële gegevens'.
Dat alle centjes in het huishoudboekje precies volgens de regeltjes zijn besteed - rechtmatigheid - is toch vanzelfsprekend? Een overheid die zijn eigen regels niet naleeft is immers geen knip voor de neus waard. Daarvoor zijn geen uitgebreide jaarlijkse verantwoordingen nodig die toch niemand leest. Dit heeft geen nieuwswaarde.
Geen wonder dat Verantwoordingsdag zo nooit een succes wordt. De accenten liggen verkeerd. Politieke interesse ontstaat alleen als periodiek - en niet alleen in mei - verantwoording wordt afgelegd over de vraag of alle beloften en afspraken wel worden nagekomen. Dus concrete en controleerbare beleidsinformatie.
Laat de nieuwe Rijksauditdienst dan een uitspraak durven doen over de betrouwbaarheid van al die niet-financiële informatie. Als de Algemene Rekenkamer het op zijn beurt aandurft om een gericht en compact eindoordeel te geven, worden we in dit land misschien eindelijk eens een keer echt volwassen.
In het buitenland willen we toch als VOC-ers voorop lopen, niet als kruideniers!