Opinie 07 oktober 2008

De wereld staat in brand en wat doen accountants?

De septembercolumn 'Lokale suffertjes' van NIVRA-directeur Gert Smit is mij uit het hart gegrepen. We moeten meer bezien hoe we binnen onze beroepsorganisatie de individuele kennis en ervaring kunnen anonimiseren, bundelen en beschikbaar kunnen maken voor het maatschappelijke (politieke) debat. Want wij weten inderdaad als geen ander hoe de governance, de (administratieve) uitvoering en de financiële wereld in elkaar zitten.

Dit is een pleidooi waar ik me ook in mijn tijd als NIVRA-bestuurder - al drie jaar geleden - hard voor heb gemaakt. Nu is het nog afwachten of er echt iets van de grond komt. Daar is echt daadkracht voor nodig, zeker binnen ons beroep. Ik voel me in ieder geval niet meer die roepende in de woestijn.

In december 2005 heb ik aan dit onderwerp ook een artikel in 'de Accountant' gewijd, getiteld: 'Van Verdienen naar Dienen'. De hebzucht voorbij! De hebzucht die ook de huidige ellende in de wereld(economie) heeft veroorzaakt en waar wij als beroepsorganisatie en in ons gedrag toch hopelijk boven staan!

In dat artikel heb ik de maatschappelijk dienende functie willen benadrukken die we als accountant en beroepsorganisatie zouden moeten vervullen. We willen toch zo graag de vertrouwensvrouw/man van het maatschappelijke verkeer zijn?

Toeval of niet, in het oktobernummer 'de Accountant' pleit Jan Wietsma voor een accountant die moet leren kijken naar wat de maatschappij bezighoudt. Kortom, we moeten meer van ons laten horen over maatschappelijke thema's als bijvoorbeeld de financiering en de werking van de zorg, de AOW, onze pensioenen, vergrijzing, marktwerking in de publieke sector, de ontbureaucratisering, de Wet maatschappelijke ondersteuning, het belang van stabiele financiële systemen en instellingen etc.

Al deze onderwerpen raken governance- en financieringsaspecten. Wij komen ze tegen in de uitoefening van onze wettelijke kernfunctie bij onder meer zorginstellingen, scholen, ziekenhuizen, gemeentes, financiële instellingen, pensioenfondsen en woningcoöperaties. Het zijn precies de onderwerpen waarop wij pretenderen deskundig te zijn!

Kortom, iets minder verdienen en die uren inzetten voor deze vraagstukken. Er is namelijk meer op de wereld dan geld verdienen, zeker voor wie een maatschappelijke functie wil vervullen. Een beetje hebzucht mag best en is zelfs goed voor onze welvaart. Maar waarom zou de limit niet een stukje lager kunnen liggen dan de sky?

Kortom, richt de blik meer van buiten naar binnen en stap daarbij uit de eigen werkelijkheid. We zijn te veel intern gericht en te behoudend gericht. De wereld staat in brand maar accountants blijven gewoon hun 'ding' doen, voortkabbelend met bijzonder veel intern overleg, interne regels, overvolle agenda's en dikke, voor de buitenstaander onbegrijpelijke (technische) rapporten.

Is er binnen het NIVRA al een taskforce opgericht om iets te vinden van de huidige financiële crisis? Wordt de urgentie gevoeld? Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Wat moeten we nu doen en kunnen we iets betekenen om het opgelost te krijgen?

Wat was onze rol bij de financiële instellingen de afgelopen jaren? Er zijn toch wereldwijd accountantsverklaringen afgegeven bij al die instellingen? Hoe kan dat? Natuurlijk kunnen we uitleggen dat we hebben voldaan aan onze (eigen) interne regels, de juiste mitsen en maren hebben geplaatst en dat we in ieder geval niet aansprakelijk kunnen worden gesteld.

Wij zijn echter nog de enigen die het begrijpen, anderen zijn allang afgehaakt. Wij maken onze eigen werkelijkheid. En die is te complex en wordt niet begrepen door onze omgeving.

Ik zal niet herhalen wat erop het ministerie van Financiën is gezegd over de waarde van deze accountantsverklaringen, zoals die bij Fortis zijn afgegeven, maar ik ben wel benieuwd wat Wouter Bos op onze Accountantsdag gaat zeggen!

In dit verband pleit ik er ook voor om weg te blijven van te veel frivoliteit in onze opdrachten, zoals bijvoorbeeld een onderzoek naar de naamsvermelding van milieuminister Cramer onder een steunverklaring uit 1986, of naar porno op pc's van het Schiedamse stadsbestuur. Zie hierover de rake oktobercolumn 'Onderzoek zonder bretels' van Tom Nierop.

Wat heeft dit soort opdrachten met accountancy en onze kerntaak te maken? Dit wordt buiten echt niet begrepen. En percepties en beelden zijn tegenwoordig zeer belangrijk.

Kortom, er is genoeg te doen. Denk eens van buiten naar binnen, ontwikkel meer tegenkrachten (wie houdt ons nog een spiegel voor, wie houdt ons scherp?), meet je andere competenties aan en investeer in perceptiemanagement.

En last but not least: schoenmaker blijf bij je leest en laat zien wat je voor de publieke zaak in de breedste zin van het woord kunt betekenen. Kortom, word weer een echte vertrouwensvrouw/man van het maatschappelijke verkeer, die kijkt naar wat de maatschappij bezighoudt.

Laat niet gebeuren wat Boudewijn de Groot vroeger zong over een president: 'Meneer de accountant, slaap zacht!'