Opinie 15 januari 2008

Kennistoets voor toezichthouders

We hadden vorige week een paar dagen bijna zomerweer in Washington DC: 23 graden. Maar de financiële markten zijn er niet bepaald vrolijker van geworden. De Wall Street Journal loopt over van bespiegelingen over de fragiele State of the Financial Union. Een uitstekende analyse van David Wessels How to unbreak the Banks' legt in 1.500 woorden uit hoe het zo ver is kunnen komen; en wat er, fast forward, aan te doen is.

We zien zich een nieuwe Stufentheorie ontvouwen van liquiditeitcrisis (die kennen we nu onderhand wel) via een solvabiliteitscrisis richting economische recessie. De kosten van kredietverzekering schieten nerveus omhoog. Ik heb altijd verbaasd gestaan hoe toezichthouders de kredietcrisis zo lang als ‘alleen maar' een liquiditeitcrisis hebben willen becommentariëren. Dezelfde toezichthouders die tijdens de Latijns-Amerikaanse en Oost-Aziatische crises van de jaren negentig hun vingertje ophielden over het belang van goede instituties en de noodzaak van organisch denken en doen.

Dus we zien nu grote financiële instellingen de pet in de hand hun aandeelkapitaal versterken, met behulp van bronnen die tot voor kort alleen maar verdacht zouden zijn: Midden Oosten, China, Singapore. En we zien een steeds grotere honger naar het beter micromanagen van onze macro-instellingen en naar het macromanagen van ons complexe microtransacties, lees financiële derivaten. Wat een opluchting.

Wie het allemaal nog steeds te complex vindt, leze nogmaals Willem Middelkoops blog naar aanleiding van Accountantsdag 2004 over mijn toenmalige stellingen over de systemic risicos. Opvallend blijft de state of denial, ook binnen ons eigen beroep, over wat er toen gezegd werd. "Derivatenschandalen blijven mogelijk maar Muis onderschat de kwaliteiten van zijn beroepsgroep", reageerden toen twee financiële marktspecialisten van een groot accountantskantoor. We zullen dit jaar aan de hand van de accountants verklaringen op de jaarrekeningen van de financiele instellingen zien wat daar van overblijft.

We komen er wel: De roep om ex ante transparantie wordt steeds luider, zij het niet van harte. Het huidige proces gaat dus gepaard met aanzienlijk meer schade dan bij een tijdig pro-actief beleid, met de hand in eigen boezem van alle acteurs op de financiële markt, het geval zou zijn geweest.

Wat nog steeds onderbelicht blijft in het debat is de noodzaak om onze toezichthouders - centrale banken, de AFMs van deze wereld - onder veel scherper toezicht te plaatsen, en ze in een rapporterings- en verantwoordingsmodel te dwingen dat duidelijkheid schept over de zekerheid die ze kunnen bieden ten aanzien van de systemic risico's die ze zien.

Misschien is dit ook een goed moment voor wat opklaringen in deze donkere tijden. Dit in de vorm van de één-procenttoets: ‘Toezichthouders, Gij zult geen financiële producten in de financiële handel en wandel toelaten die in hun risicoprofiel en verslaggevinguitwerking niet begrepen worden door minstens één procent van uw personeel, waaronder minstens een lid van uw hoofddirectie.'

And the world would be a safer place.