Opinie 15 januari 2008

Invoering XBRL staat niet stil

Volgens Arjen Nijdam van technologiebedrijf IBS is XBRL een praatstuk tussen overheid en bedrijfsleven, en is de adoptie van XBRL het laatste jaar tot stilstand gekomen. Volgens ons is de werkelijkheid anders, al kunnen wij ons wel vinden in een aantal factoren die Nijdam noemt.

Hoewel Nederland voorop liep met de XBRL-projecten in gemeenten en waterschappen, wordt erkend dat in het bedrijfsleven minder praktijkervaring is opgedaan dan in een aantal landen om ons heen. In België maakt sinds april 2007 circa negentig procent van de driehonderdduizend ondernemingen gebruik van XBRL om financiële gegevens aan de overheid aan te leveren. Het Nederlandse project is echter veel breder en betreft meer partijen en meer rapportages.

Accountantskantoren en softwarebedrijven hebben tijd nodig om hun processen aan te passen. Zij kunnen pas investeren en op een andere gegevensaanlevering overschakelen als zeker is dat de 'uitvragende' partijen (Kamers van Koophandel, Belastingdienst en CBS) informatie in XBRL kunnen ontvangen en verwerken. De afgelopen maanden zijn met deze partijen heldere afspraken gemaakt over welke informatie in 2008 in XBRL kan worden aangeleverd en is de daarbij behorende taxonomie beschikbaar gekomen.

Wij begrijpen Nijdams opmerking over de complexiteit, maar dit is niet de reden dat mkb-organisaties XBRL niet gaan gebruiken. Voor het opstellen van jaarrekeningen en fiscale aangifte(s) maken op dit moment 95 tot 99 procent van de bedrijven gebruik van financiële intermediairs. Voor deze rapportages zullen de mkb-bedrijven dus niet zelf met XBRL aan de slag gaan.

Voor deze en overige rapportages - zoals loonaangifte en statistiek - zullen softwareleveranciers XBRL inbouwen. XBRL zal dus 'onder de motorkap verdwijnen'. Het uitwisselen van informatie op basis van XBRL zal net zo makkelijk worden als het samenstellen en verzenden van de elektronische belastingaangiften. Ook die invoering verliep traag en kreeg een boost toen Financiën in het voorjaar van 2003 aankondigde dat invoering per 2005 verplicht zou worden.

Dit betekent niet dat XBRL nu al moet of kan worden verplicht. Maar wel dat de overheid duidelijkheid zou moeten verschaffen op welke termijn dit verwacht mag worden. Deelname van de banken zou het proces van invoering versnellen en duidelijk maken dat ook niet-overheidsorganisaties belang hebben bij het ontvangen van informatie in XBRL-formaat omdat daarmee de kosten van samenstellen, uitwisselen en verwerken kunnen worden verlaagd.

Wij begrijpen Nijdams opmerking over de vrijblijvendheid. Wij kunnen ons voorstellen dat de overheid het eigen intern gebruik stimuleert, bijvoorbeeld in grote rapportageketens tussen verschillende overheden, gezondheidzorg, onderwijs en woningbouw. Ook Nijdams opmerking dat XBRL een politieke lading heeft meegekregen onderschrijven wij. Maar juist deze politieke lading heeft het mogelijk gemaakt om XBRL hoog op de politieke agenda te krijgen. Door de gedegen en gedurfde aanpak van de Nederlandse overheid, met meer uitvragers en een voortvarende projectuitvoering, kan worden vastgesteld dat Nederland voorop loopt. Diverse landen volgen de Nederlandse aanpak en administratieve lastenverlichting is inmiddels een EU-prioriteit.

Het nadeel van de politieke lading is wel dat vooral de tegenstanders zich eenzijdig hebben gericht op de voorgestelde besparingen op korte termijn, zonder zich voldoende rekenschap te geven van de permanente voordelen op langere termijn en het feit dat XBRL de informatie-uitwisseling tussen overheid en bedrijfsleven structureel zal verbeteren. XBRL is vooral een bestuurlijke en geen technologische uitdaging. Gegeven de voordelen van alle belanghebbenden zal XBRL ook in Nederland toegepast gaan worden, net zoals inmiddels in onder meer België, Spanje, Engeland, Zweden, Korea, China, Singapore en Japan.

Op diverse fronten wordt er gewerkt om alle belemmeringen weg te nemen en het gebruik van XBRL te bevorderen. Zo heeft een aantal convenant-partners de afgelopen maanden afspraken gemaakt met het Nederlands Taxonomie Project over hun activiteiten in 2008. En een aantal beroeps- en kantoororganisaties, waaronder het NIVRA, werkt met het NTP aan het ontwikkelen van een portal waar gebruikers alle informatie over XBRL kunnen vinden. Van stilstand is dus geen sprake.