Zwakke plekken in de fundamenten
Als je het stelsel van wetten, regels, richtlijnen en literatuur ziet op het gebied van accountancy, dan is zelfs voor een objectief buitenstaander duidelijk dat accountants het goed voor elkaar hebben.
Marc van Hilvoorde
Wat er in de loop van jaren allemaal is neergezet is ronduit indrukwekkend. Het accountantsvak is gebaseerd op een hele degelijke en stevige fundering die zijn waarde in de praktijk al honderd jaar heeft bewezen. Maar deze inleiding is natuurlijk toch de opmaat tot een probleem, een tegenstelling, want anders is dit bericht wel heel weinig lezenswaardig.
Iemand die is opgegroeid met de accountantsfundamenten en dag in en dag uit heeft gezien dat ze voldoende robuust zijn, zal maar moeilijk kunnen geloven dat de wereld zodanig aan het veranderen is, dat onderdelen van het fundament niet langer nodig zijn of zwakke plekken vertonen. En er is ook geen sprake van een revolutie, maar eerder een verzameling van heel veel kleine stapjes die de wereld er anders doen uitzien. En dat is iets dat ook de muziekindustrie, reisbureaus en fotorolletjesindustrie kunnen beamen.
Heel veel accountantsconcepten zijn nog volledig toepasbaar in de huidige tijd en gelukkig ook generaties na ons, daar ben ik zeker van. Maar andere de andere kant denk ik wel, dat er een aantal concepten zal moeten verdwijnen of veranderen omdat ze er niet meer toe doen. Of omdat ze ons in de weg zitten en omdat het ons vervreemd van de partijen die wij als accountants juist ter wille willen zijn. Een aantal voorbeelden van - in mijn beleving - achterhaalde concepten:
Het axiomatisch voorbehoud lijkt weinig steekhoudend als blijkt dat andere partijen dan de accountant zonder veel extra kosten en inspanningen informatie boven water halen over fraude, en signalen waaruit blijkt dat het voortbestaan van het bedrijf al enige tijd in gevaar was.
De Wet modellenbesluit, waarin staat dat debetposten links of boven creditposten moeten staan, heeft minder zeggingskracht in een elektronische wereld waarin we rapportages in XBRL- of XML-formaat naar elkaar toesturen.
Het maatschappelijk verkeer als onze voornaamste klant beschouwen lijkt wat potsierlijk omdat deze klant de rekening niet betaald. Het maatschappelijk verkeer zoekt ook steeds meer andere bronnen om zekerheid te krijgen over de waarde van informatie. Zelf ziet de accountant absoluut niet waar die zekerheid dan op is gebaseerd, maar als de toegevoegde waarde van een objectieve beschrijving of mening niet meer wordt erkend, is dit wel degelijk een probleem voor accountants.
Maar bijvoorbeeld ook voor kranten en journalisten. Zie de opkomst van de vele wiki's waar mensen om niet hun bijdragen leveren en waar nog meer mensen zomaar hun informatie vandaan halen. Mensen willen niet meer betalen voor een krantenabonnement, omdat nieuws dagelijks 'gratis' verkrijgbaar is. De lange lijst met de meest absurde complottheorieën die het werkelijke verhaal zouden vormen achter diverse grote gebeurtenissen blijft groeien. Mensen geloven domweg de beweringen van de professionals niet meer. En accountants weten al lang dat een low trust society ons uiteindelijk allemaal geld gaat kosten. Dat voordeel hebben
accountants dan weer wel: het gaat om geld en dan moet je toch wel heel zeker zijn om alleen maar op je eigen mening te vertrouwen.
De komende jaren zullen accountants het stelsel moeten doorlichten en opnieuw vaststellen of de concepten nog toepasbaar zijn en of ze verandering behoeven. Ik vrees dat we al vastlopen bij de discussie of dit zou moeten gebeuren en hoe we dit moeten doen. Het zal wel in heel veel kleine stapjes gaan gebeuren.