Nieuws Vandaag

NBA 'teleurgesteld' over uitkomsten AFM-rapport over frauderisico's

De NBA reageert teleurgesteld op de bevindingen in het AFM-rapport over controlewerkzaamheden bij frauderisico's, na de stappen die de NBA en accountantsorganisaties in de afgelopen jaren hebben gezet. Ook de SRA heeft gereageerd op het rapport van de toezichthouder. De kantorenorganisatie start een nieuw kwaliteitsprogramma.

Uit het AFM-rapport blijkt dat de uitvoering van controlewerkzaamheden op het gebied van frauderisico's in veel van de onderzochte gevallen onvoldoende diepgang heeft. De NBA noemt in een reactie de uitkomsten van het AFM-rapport "teleurstellend".

De NBA heeft de afgelopen jaren de beroepsontwikkeling op het gebied van fraude gestimuleerd, stelt de beroepsorganisatie. Zo deed het NBA-bestuur in 2023 een oproep aan accountantsorganisaties om gerichte fraude-expertise in te zetten bij wettelijke controles. Uit de AFM-rapportage blijkt dat zo'n inzet daadwerkelijk kan bijdragen aan kwaliteitsverbetering, onder andere in opvolgende controlewerkzaamheden naar aanleiding van de frauderisicoanalyse.

Aandacht voor fraude

De AFM signaleert dat er ook positieve voorbeelden zijn, waarbij accountants de controlewerkzaamheden met de juiste diepgang hebben uitgevoerd. De toezichthouder benoemt in het rapport verder dat de NBA in haar beleid en activiteiten nadrukkelijk aandacht heeft voor fraude.

De beroepsorganisatie zet in de reactie een aantal voorbeelden daarvan onder elkaar. Zo heeft de NBA in 2021 een verplichte rapportage over frauderisico's in de controleverklaring geïntroduceerd, om de transparantie te vergroten over de manier waarop accountants inspelen op frauderisico's. Ook heeft de NBA medio vorig jaar de Handreiking 1153 over 'Frauderisicoanalyse' ter consultatie voorgelegd. Die handreiking geeft opvolging aan een eerder AFM-onderzoeksrapport over frauderisicoanalyse en biedt praktische ondersteuning bij het uitvoeren van dergelijke analyses.

Verder heeft de NBA een oorzakenanalyse fraude gepubliceerd, waarin wordt benadrukt dat de grondhouding van de accountant cruciaal is voor een professioneel-kritische benadering ten aanzien van fraude. Die stellingname sluit aan op het eerdere position paper van de AFM. Ook kwam de NBA eerder met een publieke managementletter over fraude en een beleidsvisie over fraude-expertise.

Vervolgstappen

De NBA onderkent dat de relevante verordeningen en handreikingen in de praktijk nog niet voldoende, of te traag worden opgepakt en stelt dat “delen van de sector nog een ontwikkeling moeten doormaken”.

De beroepsorganisatie blijft "optimistisch over de ontwikkeling binnen de sector en de energie en betrokkenheid bij accountants om stappen voorwaarts te zetten". Steeds meer accountants onderkennen frauderisico's in de controleverklaring, aldus de NBA. Zo laten zij bijvoorbeeld zien handreiking 1137 over corruptie serieus te nemen. Voor de beroepsorganisatie staat vast dat een accountant "in iedere controle aandacht moet hebben voor frauderisico's", wat ook blijkt uit de verplichte rapportering daarover in de controleverklaring.

De NBA heeft een uitgebreid cultuurprogramma gestart om accountants zich meer bewust te laten worden van hun eigen handelen. Dat sluit aan op eerdere bevindingen uit onder meer de verkennende oorzakenanalyse en  de publieke management letter.

Naast beschrijving van de accountantswerkzaamheden op het gebied van fraude (Standaard 700, die momenteel wordt geëvalueerd) deed de NBA recent een dringende oproep om de ruimte voor meer transparantie te gebruiken. Dat betekent niet alleen rapporteren over uitgevoerde werkzaamheden rondom fraude, maar ook over de bevindingen daarbij.

De NBA roept alle individuele accountants op om lering te trekken uit de aanbevelingen van het AFM-rapport en om de kwaliteit van hun controles op het gebied van fraude verder te verbeteren. Met name bij de professioneel-kritische instelling zijn er nog stappen te zetten, stelt de beroepsorganisatie. "Alleen dan kunnen accountants frauderisico's tijdig onderkennen en die met voldoende diepgang in de controle adresseren."

Reactie SRA

Ook kantorenorganisatie SRA heeft gereageerd op de constateringen van de AFM dat accountants de aard, timing en omvang van hun controlewerkzaamheden niet of onvoldoende aanpassen aan de onderkende frauderisico's. De SRA kan zich inhoudelijk vinden in de bevindingen en de genoemde aandachts- en verbeterpunten van de AFM.

"Het AFM-rapport kent leer- en verbeterpunten voor alle accountants en alle accountantsorganisaties, ongeacht de diversiteit in het segment van vergunninghouders", stelt de SRA. "De accountant zal de onderzoeksuitkomsten moeten spiegelen aan de eigen werkzaamheden gericht op frauderisico's, met nadrukkelijke aandacht voor de frauderisicoanalyse en vervolgens de planning (aard, omvang en timing), uitvoering en vastlegging van benodigde werkzaamheden."

Het bestuur van de accountantsorganisatie moet, op basis van het AFM-onderzoek en vanuit de verantwoordelijkheid voor het stelsel van kwaliteitsbeheersing, analyseren of dat stelsel aanpassing behoeft, meent de kantorenorganisatie. Daarbij moeten ook de cultuur- en gedragsaspecten uit het rapport worden meegewogen.

Lerend vermogen aanjagen

Als vertegenwoordiger van ruim 160 van de 224 reguliere vergunninghouders wil de SRA het lerend vermogen en het verbetervermogen van de praktijk "continu aanjagen", zo wordt gesteld, "bij voorkeur in gezamenlijkheid met AFM en NBA".

Over de uitkomsten van themaonderzoeken als deze is de SRA in gesprek met de AFM en met de onderzochte accountantsorganisaties. Binnenkort organiseert SRA een gezamenlijke sessie met betrokken SRA-kantoren en de AFM over de onderzoeksresultaten. Ook de SRA vindt het verder van belang dat "elke accountant en bestuur van een accountantsorganisatie kennis neemt van het rapport en daarop actie onderneemt", zodat de onderzoeksbevindingen meegenomen kunnen worden in de werkzaamheden voor het boekjaar 2024.

Kwaliteitsprogramma

De SRA gaat relevante praktijkhandreikingen en werkprogramma's op basis van de onderzoeksresultaten aanscherpen en ook, gezien het belang van het thema fraude, een nieuw kwaliteitsprogramma "op maat samenstellen". Daarbij wordt rekening gehouden met "de diversiteit in de SRA-populatie van vergunninghouders".

Naast vakinhoudelijke kennis worden in het nieuwe kwaliteitsprogramma ook elementen als 'mentoring', awareness en gedragsverandering meegenomen, zo stelt de SRA.