Nieuws 18 september 2024

Gemengde reacties op Miljoenennota

De plannen van het kabinet-Schoof, zoals gepresenteerd in het regeerprogramma en de Miljoenennota op Prinsjesdag, leiden tot gemengde reacties bij belangenorganisaties.

Het nieuwe kabinet heeft bij het maken van de begroting geluisterd naar de Tweede Kamer, stelde minister van Financiën Eelco Heinen bij het aanbieden van de Miljoenennota.

Heinen noemde drie voorwaarden voor de welvaart. Allereerst de internationale positie van Nederland. "Nederland is een open economie die profiteert van handel". Ook pleitte Heinen voor "geloof in de markteconomie". En als derde: "Hoe we groeien is van belang, want welvaart is meer dan geld alleen. Groene groei is nodig om ons land schoon door te geven aan de volgende generaties."

Deze drie voorwaarden komen volgens Heinen steeds verder onder druk te staan. Hij erkende dat de gemaakte keuzes niet pijnloos zijn. "Maar moeilijke keuzes horen ook bij het nemen van verantwoordelijkheid."

Ondernemersorganisaties

De reacties vanuit belangenorganisaties op de plannen zijn wisselend, zoals te verwachten was. VNO-NCW en MKB-Nederland zijn "overwegend positief". Zo merken de organisaties dat het kabinet het belang van ondernemerschap ziet, onder andere door het terugdraaien van maatregelen met een negatieve impact. Het gaat dan bijvoorbeeld om de verlaging van de winstvrijstelling voor het mkb en de verhoging van de energiebelasting.

De bezuinigingen op kennis, innovatie en onderwijs baren de organisaties daarentegen zorgen. Voor een goede concurrentiepositie zijn investeringen hierin juist nodig, stellen zij. Andere problemen die VNO-NCW en MKB-Nederland zien, zijn onder meer het overvolle stroomnet en "de stikstofklem waarin Nederland al vijf jaar zit".

Bouw

Bouwend Nederland heeft "gemengde gevoelens" bij de gepresenteerde woningbouwplannen van het kabinet. "We zijn enerzijds verheugd te lezen dat minister Keijzer belemmeringen voor woningbouw weg wil nemen en overbodige regels wil schrappen. Anderzijds is het maar de vraag of deze plannen op korte termijn tot meer woningen leiden", stelt de bouwbranche, die vindt dat er in de kabinetsplannen te weinig aandacht is voor de concrete uitvoering van de bouw- en infraplannen.

Ook vindt de organisatie het zorgwekkend dat er nog steeds geen oplossing ligt voor het stikstofprobleem. Bouwend Nederland is blij dat het kabinet aan de slag wil met 'de grootste onderhoudsopgave ooit' in de Nederlandse infrastructuur, maar ziet in de plannen niet genoeg geld om dat ook uit te kunnen voeren.

Transport

Daar maakt ook Transport en Logistiek Nederland (TLN) zich druk over. Die brancheclub stelt dat er jaarlijks 1,4 miljard euro extra nodig is voor het op peil houden van de infrastructuur dan nu door het kabinet is begroot.

TLN vreest dat er meer achterstallig onderhoud ontstaat als het Rijk de aanpak en financiën niet op orde krijgt. Daardoor zullen er steeds vaker infrastructuurknooppunten plotseling uitvallen en is de economische schade "niet te overzien".

Techniek

De techniekbranche zegt waardering te hebben voor de kabinetsplannen om in te zetten op groene groei en dat de klimaatdoelstellingen worden gehandhaafd. Wel zou er volgens brancheorganisatie Techniek Nederland meer duidelijkheid moeten komen over de uitvoering.

De organisatie wijst erop dat het kabinet de salderingsregeling voor zonnepanelen schrapt en dat consumenten niet meer verplicht worden om vanaf 2026 bij vervanging van de cv-ketel een hybride warmtepomp te nemen. Installateurs van zonnepanelen zitten volgens de organisatie in zwaar weer doordat de salderingsregeling in 2027 verdwijnt.

FME, de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie, vindt het een goede zaak dat het kabinet inzet op het tegengaan van regeldruk, aandacht voor arbeidsproductiviteit en het terugdraaien van een aantal lastenverzwaringen voor het bedrijfsleven. Maar de organisatie is ook kritisch, omdat er flink wordt bezuinigd op onderwijs, innovatie en onderzoek.

Retail

Winkeliers zijn positief over de aandacht voor ondernemerschap tijdens Prinsjesdag. "Net als het plan om de enorme regel- en lastendruk aan te pakken die ondernemers ervaren", reageert brancheorganisatie INretail. De belangenorganisatie wil dat er wordt doorgegaan met financiële hulp voor de aanpak van zieltogende winkelgebieden.

Ook bij supermarkten wordt verheugd gereageerd op de ondernemersgerichte houding van het kabinet. Koepelorganisatie Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) zegt blij te zijn met de aangekondigde lastenverlichtingen. De branche vindt het daarbij positief dat de koopkracht van consumenten naar verwachting verbetert.

Bedrijven in de levensmiddelenhandel zullen wel moeten blijven investeren om de klimaatdoelen te behalen, weet het CBL. Daarvoor is snel versterking van de energie-infrastructuur nodig. Bedrijven zijn hierin afhankelijk van de overheid.

Vakbonden

De vakbonden zijn kritischer op de kabinetsplannen. CNV vreest dat de werkende Nederlander moet opdraaien voor de plannen van het kabinet. "De zon zou weer gaan schijnen met dit nieuwe kabinet, maar al met al is het voor miljoenen werkenden nog geen zomer", stelt vakbondsvoorzitter Piet Fortuin. Volgens CNV gaat de belasting op arbeid slechts een fractie omlaag. Fortuin verwacht dat met name ambtenaren er de komende jaren flink op achteruit gaan.

Ook vakbond FNV uit stevige kritiek op de plannen die in de miljoenennota zijn gepresenteerd. "Mooie woorden verhullen een gebrek aan visie en ambitie. Concrete oplossingen voor grote problemen blijven uit", vindt de bond. Hoewel de koopkracht volgend jaar voor veel mensen iets zal verbeteren, is FNV van mening dat dit enkel te danken is aan de inzet van de vakbondslieden.

Het kabinet wil de lasten van bedrijven verlagen om het bedrijfsleven te ondersteunen, maar volgens FNV wordt de verhoging van het minimumloon, van AOW en uitkeringen en lastenverlichting voor werkenden teruggedraaid.

Milieuorganisaties

De keuzes van het kabinet-Schoof staan "een toekomstbestendige en gezonde samenleving in de weg", stellen de gezamenlijke Natuur en Milieufederaties. Ze zijn fel tegen plannen voor het uitbreiden van de gaswinning op de Noordzee. Ook vrezen ze dat de stikstofproblematiek alleen maar groter wordt door "het bestaande stikstofbeleid te schrappen en geen fatsoenlijk beleid in plaats daarvan te voeren".

"Boeren verliezen hun perspectief, de natuur krijgt het zwaar te verduren en er is minder ruimte voor nieuwe, duurzame woningbouw", vatten de federaties hun bezwaren samen.

Gemeenten

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) had gehoopt dat het kabinet op Prinsjesdag met een plan zou komen hoe gemeenten worden ondersteund bij zaken als bestaanszekerheid en het bouwen van woningen. Dat daar in de miljoenennota niet op wordt ingegaan, vindt VNG-voorzitter Sharon Dijksma teleurstellend.

"Het kabinet formuleert in de troonrede een aantal ambities die om een goede samenwerking tussen kabinet en gemeenten vragen. Denk aan bestaanszekerheid en wonen. Wij zijn uiteraard bereid om het gesprek daarover op een constructieve manier te voeren, maar voor de uitvoering van de ambities van het kabinet hebben gemeenten wel voldoende middelen nodig", zegt ze.

Universiteiten

Universiteiten zeggen dat de eerste klap van de bezuinigingen al volgend jaar voelbaar is, sneller dan waar ze tot nog toe op waren voorbereid. Ze wijzen erop dat volgens de miljoenennota vanaf 1 januari al 175 miljoen euro wordt bezuinigd op hoger onderwijs en wetenschap. "Dat is een jaar eerder dan aangekondigd in het hoofdlijnenakkoord", stellen ze.

Al tijdens dit collegejaar zullen volgens koepelorganisatie Universiteiten van Nederland (UNL) negatieve effecten merkbaar worden voor medewerkers en studenten. "Het kabinet haalt onderzoeksgeld weg dat al is toegekend aan jonge onderzoekers en brengt daarmee universiteiten direct in de problemen", stelt UNL-voorzitter Caspar van den Berg.

Miljoenennota

De Miljoenennota 2025, de Rijksbegroting 2025, het Belastingplan 2025 en alle bijbehorende stukken zijn aan de Tweede Kamer aangeboden op 17 september 2024.

Alle stukken zijn online te vinden via de website van de Rijksoverheid.

Bron: ANP/Rijksoverheid