Nieuws 28 juni 2024

FIU krijgt meer meldingen van ongebruikelijke transacties

In 2023 ontving FIU-Nederland ruim twee miljoen ongebruikelijke transacties, opnieuw een stijging ten opzichte van het jaar ervoor. Accountants deden meer meldingen dan het jaar ervoor. Volgens de dienst zijn criminelen actief in verschillende sectoren om geld wit te wassen. Ook zorgfraude is een groeiend probleem.

Dat zijn enkele constateringen van de Financial Intelligence Unit (FIU) in het jaaroverzicht 2023.

Financial intelligence vooruitkomend uit de analyses leverde ook in 2023 weer een belangrijke bijdrage aan nieuwe inzichten in patronen van financiële criminaliteit. Zo vermoedt de financiële inlichtingendienst na het doen van een uitgebreide netwerkanalyse dat in Nederland sprake is van grootschalige cash betalingen met crimineel geld aan inhuurpersoneel. Ook ziet FIU-Nederland zeer grote bedragen omgaan in sanctieontwijking, blijkt uit het nieuwe jaaroverzicht.

Ongebruikelijke transacties

Om witwassen en terrorismefinanciering tegen te gaan, zijn in de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering) verschillende 'instellingen' zoals banken, notarissen en accountants, maar bijvoorbeeld ook handelaren en casino's, verplicht om ongebruikelijke transacties te melden aan de FIU-Nederland.

Bijna tweeduizend "meldingsplichtige instellingen" meldden vorig jaar samen ruim twee miljoen keer. In datzelfde jaar werden er 180.578 transacties verdacht verklaard. Die zijn gedeeld met de opsporings-, inlichtingen-, en veiligheidsdiensten. De FIU linkt een bedrag van ruim 25 miljard euro aan verdachte transacties.

Door accountants werden vorig jaar 3.195 meldingen gedaan, een duidelijke stijging ten opzichte van 2022 (2.233). Banken en betaaldienstverleners waren opnieuw de belangrijkste partijen bij het doen van meldingen. Advocaten maakten maar 22 keer melding van een ongebruikelijke transactie, notarissen deden dat ruim duizend keer.

Cash compensatie

In het jaaroverzicht benoemt FIU-Nederland onder meer een witwasmethodiek die wordt aangeduid als 'cash compensatie'. Uit analyses van de dienst blijkt dat grote, bekende bedrijven in arbeidsintensieve sectoren zoals de bouw en de pakketbezorging bij (onder)aannemers werkopdrachten uitzetten en hiervoor giraal betalen.

Bij deze onderaannemers vinden echter niet of nauwelijks girale loonbetalingen plaats; werknemers worden contant uitbetaald. FIU-Nederland heeft aanwijzingen dat het hiervoor gebruikte contante geld vaak een criminele herkomst heeft.

Dit contante geld dat bij criminelen wordt aangekocht, wordt door de onderaannemers gecompenseerd door middel van girale (factuur)betalingen. Met dat girale geld worden (luxe) goederen, diensten of vastgoed gekocht, of er worden criminele activiteiten mee gefinancierd. Zo worden criminelen gecompenseerd voor het contante geld dat ze hebben ingebracht.

Onderwereld

De betalingen in deze witwasmethodiek lijken vaak gefaciliteerd te worden door ondergrondse bankiers. Werk waar de maatschappij mede op draait wordt via deze constructies betaald met crimineel contant geld, aldus de FIU. "Dit laat wederom zien dat er in de Nederlandse samenleving sprake is van een verwevenheid tussen onder- en bovenwereld."

Naast witwassen brengt dit fenomeen meerdere risico's met zich mee, zoals arbeidsuitbuiting, oneerlijke concurrentie en fraude. FIU-Nederland ziet cash compensatie als een van de manieren waarmee misbruik wordt gemaakt van rechtspersonen en waardoor de integriteit van het financiële stelsel wordt aangetast.

Zorgfraude

Een tweede aspect dat dit jaar uit analyses naar voren kwam, zijn indicaties van zorgfraude. Ontwikkelingen die al eerder ingezet zijn, maar waarvan het beeld verder versterkt is in 2023.

Zo zag de FIU zorgfraude in georganiseerd verband, waarbij regelmatig sprake was van complexe netwerken van meerdere rechtspersonen en waarbij in sommige gevallen een link zichtbaar was naar verwevenheid met zware criminaliteit.

Internationale focus

De aanpak van witwassen en terrorismefinanciering vraagt nadrukkelijk om een internationale focus, aldus FIU-Nederland. Ook in 2023 deelde de organisatie daarom regelmatig financial intelligence met buitenlandse partners.

Concreet voorbeeld dat de FIU noemt, is het delen van inlichtingen die bijdroegen aan het tegengaan van verzendingen die samenhingen met sanctieomzeiling en dual-use goederen. Eén van de analyses betrof een situatie waarbij vliegtuigonderdelen via tussenlanden werden geëxporteerd naar Rusland.

Daarnaast hebben de analyses gericht op terrorismefinanciering ook vaak een internationale component of worden in gemeenschappelijkheid uitgevoerd. Zo heeft FIU-Nederland in het najaar samen met andere FIU's bijgedragen aan het opzetten van een taskforce, gericht op de aanpak van financiering van onder meer Hamas.

• FIU-Nederland Jaaroverzicht 2023