'Klimaatneutraal Nederland in 2050 niet haalbaar'
De doelstelling om in 2050 klimaatneutraal te zijn is voor de gebouwde omgeving in Nederland "realistisch niet haalbaar". Het voornaamste probleem is een tekort aan bouwvakkers en technici.
Dat stelt het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) in een nieuwe studie 'Klimaatambities in de gebouwde omgeving'. Het EIB ziet nog wel voor zich dat het zou lukken om de benodigde 375 miljard euro bij elkaar te sprokkelen, "maar de vereiste arbeidscapaciteit laat zich volgens de denktank niet organiseren. Er is eenvoudig geen geloofwaardig pad voor de arbeidscapaciteit te schetsen dat hiertoe leidt. Dit geldt in nog sterkere mate voor doelen die in 2040 al (bijna) tot een klimaatneutraal gebouwde omgeving zouden moeten leiden", aldus het EIB.
Momenteel zijn er 60 duizend voltijdbanen actief aan de slag met de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Het instituut becijfert dat dit aantal naar 150 duizend moet stijgen als Nederland in 2050 klimaatneutraal wil zijn. "Niet valt in te zien waar deze enorme extra arbeidscapaciteit vandaan moet komen. De instroom in de technische opleidingen neemt eerder af dan toe en een enorme opschaling van buitenlandse arbeidskrachten ligt ook niet in de rede als bedacht wordt dat dezelfde vakkrachten ook voor de energietransitie elders in Europa hard nodig zullen zijn."
Onduidelijkheid
Het EIB is ook kritisch op een recente studie van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), dat concludeert dat 2050 wel haalbaar is. Volgens de denktank zou het PBL alleen gekeken hebben naar de technologische en geofysische haalbaarheid, maar niet naar de economische, maatschappelijke en institutionele haalbaarheid.
In de betreffende studie geeft het PBL aan dat er nog veel onduidelijk is over welke technieken er gebruikt moeten worden voor een klimaatneutrale gebouwde omgeving. Gemeenten hebben een regierol gekregen bij de warmtetransitie, maar veel plannen zijn nog niet concreet, zegt het PBL. "Zolang onduidelijk is in welke buurten welke verwarmingstechnieken zullen worden toegepast, blijft het onzeker welke verduurzamingsmaatregelen gebouweigenaren het beste kunnen nemen en hoe de behoefte aan infrastructuur zich zal ontwikkelen. Dat maakt het moeilijk om investeringsbeslissingen te nemen", aldus het PBL.
Het PBL geeft ook aan dat er "diepgaande" veranderingen nodig zijn, maar dat het vaak onzeker is welke maatregelen genomen kunnen worden en hoe het kostenplaatje eruit komt te zien. "Om alle burgers, bedrijven en organisaties handelingsperspectief te geven is beleid nodig dat is afgestemd op hun financiële draagkracht en hun verduurzamingsmogelijkheden."
Horizon verleggen
Volgens het EIB moet de horizon worden verlegd, naar 2060, of enkele jaren daarvoor. "Dan ontstaat een veel realistischer pad voor de vereiste arbeidscapaciteit." Het EIB waarschuwt ook voor het extreem opschalen in korte tijd, omdat dan het risico ontstaat dat de werkgelegenheid instort nadat het doel is bereikt. "Dan resteert een vervangings- en onderhoudsmarkt met een bijbehorende arbeidscapaciteit van ongeveer 50 duizend voltijdbanen, zodat in 2051 dan 100 duizend arbeidskrachten op dat moment overbodig zouden worden."