Nieuws 30 mei 2024

Auditdienst Rijk mag 'alles zien' rondom order voor Franse onderzeeboten

De Auditdienst Rijk (ADR) mag de offerte van de Franse onderzeebootbouwer Naval gewoon onderzoeken. Het ministerie van Defensie heeft de regels voor de controle-eisen niet versoepeld voor de Franse aanbieder.

Dat benadrukt demissionair staatssecretaris Christophe van der Maat, in reactie op berichtgeving over het aanbestedingsproces in de Volkskrant en op marineschepen.nl, een onafhankelijke website met marinenieuws.

Volgens die media zou Defensie de controle-eisen hebben versoepeld, zodat Frankrijk kon blijven meedingen naar de miljardenorder van het Rijk om vier nieuwe onderzeeboten te bouwen. Frankrijk wilde in 2022 niet akkoord gaan met onderzoek door de ADR naar betrouwbaarheid en prijsstelling van de offertes van partijen die meedongen naar de opdracht voor de bouw van vier onderzeeboten. Dat zou in strijd zijn met de Franse wet.

Onder de prijs

De vermeende versoepeling is belangrijk, omdat die de Naval Group, het enige bedrijf van de drie concurrerende partijen dat in meerderheid in (Franse) staatshanden is, in theorie meer ruimte bood om - zonder controle van buitenaf - onder de prijs te gaan zitten in hun offerte. De andere partijen waren het Zweedse Saab, dat samenwerkte met de Nederlandse werf Damen, en het Duitse TKMS.

Dat de Fransen 1,5 miljard euro onder de prijs van Saab-Damen zaten, heeft een belangrijke rol gespeeld bij het geven van de 'voorlopige gunning' voor de bouw van de onderzeeboten aan Naval Group. Het gaat om een opdracht van iets minder dan zes miljard euro.

Maximaal meewerken

De Fransen weigerden volgens beide media destijds de Letter of Commitment te tekenen. In een later overeengekomen concept Memoranda of Understanding staat uiteindelijk dat betrokken werven "maximaal meewerken" aan de Nederlandse controle, voor zover dat mogelijk is binnen de regelgeving van het land van de werf.

De juridische dienst van Defensie zou hebben gewezen op juridische risico's van "het aanpassen van de eisen ten gunste van Frankrijk". De Kamer zou niet op de hoogte zijn gesteld van de wijziging, aldus de Volkskrant en marineschepen.nl.

Gewoon toegang

Staatssecretaris Van der Maat ontkent echter dat de voorwaarden voor de Fransen zijn aangepast. "Daar is geen sprake van", stelt hij. "We hebben met de Fransen afgesproken dat onze Auditdienst Rijk gewoon toegang heeft tot die boeken. En dan zit daar ook een Franse collega van de auditdienst bij. Dat is de manier waarop zij hun probleem met hun wet hebben opgelost."

Van der Maat zegt niet direct te weten of de Fransen twee jaar geleden hebben geweigerd de Letter of Commitment te tekenen. De Auditdienst Rijk mag volgens hem bij Naval Group alles zien wat ze willen zien.

Op 3 juni praat Van der Maat met de Tweede Kamer over de aanschaf van de vier onderzeeboten.