Nieuws Gisteren

KPMG-ceo Hottenhuis is 'onbevangenheid kwijtgeraakt'

Stephanie Hottenhuis, bestuursvoorzitter van KPMG Nederland, blikt in een interview in NRC terug op een bewogen jaar, waarin het kantoor een recordboete kreeg van de Amerikaanse toezichthouder PCAOB wegens geconstateerde examenfraude.

Hottenhuis verhaalt in het gesprek met de krant voor het eerst over haar persoonlijke beleving van de kwestie en de gevolgen daarvan voor de Nederlandse KPMG-organisatie.  Naar eigen zeggen heeft zij een "harde les" geleerd door de ophef rondom de examenfraude en is ze sadder and wiser geworden.

Hottenhuis noemt het belangrijk dat de misstand - via een klokkenluider - door KPMG zelf werd ontdekt. "Hoe pijnlijk het oplossen ervan ook is, en in wat voor bizarre werkelijkheid je er ook mee terechtkomt." Ze kan niet ingaan op de details van de schikking met toezichthouder PCAOB en spreekt liever niet over de gevolgen van de zaak voor oud-bestuurslid Marc Hogeboom en voormalig rvc-voorzitter Roger van Boxtel, "want zij hebben ook hun persoonlijke drama".

Geen signalen

Nadat KPMG al eerder boetes kreeg voor examenfraude in de VS, Australië en het Verenigd Koninkrijk, was vanuit het bestuur al meermaals gevraagd naar de situatie binnen de Nederlandse organisatie. "Als bestuur kregen we steeds vertrouwenwekkende antwoorden. Er waren echt geen signalen", aldus Hottenhuis.

Achteraf gezien had de organisatie actiever moeten monitoren en naar medewerkers aangeven dat de tolerantie "echt nul" is en sancties "niet mals", zo erkent de ceo nu. "Je zag een enorme verandering in gedrag toen medewerkers dat eenmaal beseften." Achteraf is zij de klokkenluider die de zaak naar buiten bracht dankbaar. "Je hebt mensen nodig die durven op te staan."

Wijdverbreid

Hottenhuis vertelt tegenover NRC dat al snel duidelijk werd dat het probleem wijdverbreid was. Een eerste onderzoek leek in mei 2023 klaar, maar na een tweede klokkenluidersmelding over iemand in de top van de organisatie begon alles opnieuw, zo stelt zij.

Alle circa vijfhonderd bij de examenfraude betrokken medewerkers zijn inmiddels bestraft, maar het varieert hoe, aldus Hottenhuis. "Bij de hele lichte gevallen zijn er norm-overdragende gesprekken gevoerd. Er zijn mensen berispt, sommigen kregen financiële boetes. Anderen is promotie ontzegd. En we hebben een handvol mensen gevraagd om te vertrekken, door het vertrouwen in ze op te zeggen."

Gesprekken

Om de cultuur waarin de problemen konden ontstaan aan te pakken, zijn binnen KPMG een zomer lang in kleine teams gesprekken gevoerd. Hottenhuis durft de stelling aan dat er binnen de organisatie geen toetsantwoorden meer worden gedeeld. "Voor nu, want we zijn nooit klaar", stelt zij.

Op de nog lopende onderzoeken naar examenfraude bij andere accountantsorganisaties wil Hottenhuis niet nader ingaan tegenover NRC. "Maar ik kan wel zeggen dat mijn onbevangenheid over het onderwerp volledig weg is." Volgens de KPMG-ceo mag de organisatie niet achteroverleunen. "Je moet continu opletten, dat is wat ik heb geleerd."

• NRC: KPMG-topvrouw na jarenlange examenfraude: 'Ik ben mijn onbevangenheid totaal kwijtgeraakt'