Nieuws 22 november 2024

Rekenkamer: Ambitie Rijk voor energiebesparing wordt waarschijnlijk niet gehaald

Het is onwaarschijnlijk dat het Rijk zijn doelen voor energiebesparing in het bedrijfsleven en bij instellingen heeft gehaald. Lokale overheden controleren veel minder dan zou moeten, of ondernemingen zich houden aan de verplichting om efficiënter met hun gas en elektriciteit om te gaan.

Dat concludeert de Algemene Rekenkamer in het onderzoek 'Energiebesparingsplicht 2008-2023'. Hierdoor dreigt Nederland internationale klimaatafspraken niet na te komen, is de waarschuwing. Sinds 1993 bestaan er verplichtingen voor bedrijven, scholen of kerken om energie te besparen. Bekende voorbeelden zijn de verplichting alle besparende maatregelen te nemen die zich binnen vijf jaar terugverdienen en de plicht eens in de vier jaar te rapporteren over deze ingrepen.

Maar de Algemene Rekenkamer ziet dat de verantwoordelijke omgevingsdiensten veel minder controleren dan zou moeten. Tot 1 juli vorig jaar vielen negentigduizend bedrijven onder de energiebesparingsplicht, wat na een aanscherping van de regels opliep tot ongeveer 107.500 bedrijven. Om elk bedrijf eens in de vier jaar te controleren zouden jaarlijks 22.500 controles nodig zijn, maar dat wordt bij lange na niet gehaald. Over veel jaren is ook niet duidelijk hoeveel controles er zijn geweest.

Hap-snap

Volgens Rekenkamer-collegelid Barbara Joziasse weet het kabinet niet waarop het stuurt. "Het is echt hap-snapkennis", vult Linze Schaap aan, namens de vereniging van tientallen gemeentelijke en provinciale rekenkamers, die eigen onderzoek deed. Hij pleit voor structurele financiering voor het toezicht. "Dat zou omgevingsdiensten helpen op de arbeidsmarkt, want voor dit soort toezicht is specialistische kennis nodig."

Deel van het probleem is dat omgevingsdiensten tegen complexe regels aanlopen, waardoor ze moeilijk inzicht krijgen in hoeveel energie een bedrijf precies verbruikt en kan besparen. Daarnaast vinden vooral kleinere bedrijven de regels complex.

Volgens de Algemene Rekenkamer zou het helpen om niet langer alle bedrijven te controleren, maar vooral te kijken naar grootverbruikers. Dat biedt namelijk de kans op grotere besparingen tegen lagere kosten. Sowieso moet het kabinet dit beleid "grondig tegen het licht houden, in plaats van een aanpassinkje hier en daar", zegt Joziasse. Tegelijkertijd moet de focus op grootverbruikers geen gedoogbeleid voor kleinere bedrijven zijn, erkent zij. "Daar zit een fine line tussen, die toezichthouders het beste kunnen inschatten."

Regels moeten eenvoudiger

De regels rond verplichtingen om energie te besparen voor bedrijven moeten eenvoudiger, stellen VNO-NCW en MKB-Nederland in reactie op het rapport van de Algemene Rekenkamer. De twee werkgeversorganisaties benadrukken dat ondernemers aan wetgeving moeten voldoen en zelf ook graag op energiekosten willen besparen.

VNO-NCW en MKB-Nederland wijzen op een aantal wijzigingen in de regels rond energiebesparing vorig jaar, waarbij ondernemers maar weinig tijd zouden hebben gehad om zich aan te passen. Ook pleiten ze voor meer ondersteuning bij de naleving van de regels.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei vindt het onwenselijk om alle tienduizenden bedrijven en instellingen elke vier jaar te blijven controleren, liet ze weten naar aanleiding van het rapport. Ook wat haar betreft moeten toezichthouders bepalen hoe vaak controles nodig zijn.

• Rapport Algemene Rekenkamer: Energiebesparingsplicht 2008-2023

Bron: ANP/Algemene Rekenkamer