Nieuws 14 oktober 2024

EY: Grote universiteiten worstelen met financiën

De grote universiteiten in Nederland lijden dit jaar flinke verliezen, voornamelijk vanwege gestegen personeels- en huisvestingskosten. De universiteiten verwachten zelf vanaf 2026 positieve resultaten, maar EY denkt dat voorgenomen bezuinigingen niet voldoende zullen zijn.

Dit concluderen experts van EY, na analyse van de jaarrekening en de wettelijk verplichte continuïteitsparagraaf in de jaarverslagen van de veertien grootste Nederlandse universiteiten over het boekjaar 2023. Slechts vier van de veertien onderzochte universiteiten wisten afgelopen jaar positieve resultaten te schrijven.
De meeste universiteiten zetten de komende jaren flinke bezuinigingen in om uit de rode cijfers te komen, wat in de praktijk betekent dat er een toename zal zijn van het aantal studenten per college.

Verliezen

Zoals het er nu voorstaat bedraagt het gezamenlijke verlies van de veertien universiteiten over 2023 105,3 miljoen euro en 257 miljoen euro in 2024. Dit zou in 2025 weer moeten dalen naar 105 miljoen euro verlies en in 2026 een plusje van 9,5 miljoen moeten opleveren.
De universiteiten rekenden aanvankelijk op hogere verliezen, maar dankzij meevallers bij de rentebaten over liquide middelen zijn de resultaten beter dan verwacht.

Nieuwe factoren

Volgens Maarten Verschoor, voorzitter EY Society en accountant van een aantal universiteiten in Nederland, zijn de bezuinigingen echter waarschijnlijk niet genoeg: "In hun prognoses hebben de universiteiten geen rekening kunnen houden met een aantal nieuwe factoren. Zo impliceren de plannen van het kabinet Schoof een daling in de bekostiging van honderden miljoenen euro's per jaar."
Ook door de nieuwe referentieraming (met daling van de studentenaantallen) zullen de inkomsten dalen, meent Verschoor. "De geplande bezuinigingen zullen dus aanzienlijk verder moeten worden opgeschroefd om weer terug in de zwarte cijfers te komen."

Bezuinigingen kabinet

Het kabinet Schoof is voornemens 1 miljard euro te bezuinigen op het onderwijs en wetenschap, met een aangekondigde verlaging van 175 miljoen euro in 2025. Die verlaging is niet meegenomen in de cijfers van de universiteiten en ook niet in de cijfers die EY in de Onderwijsbarometer vermeldt.

Ondanks de negatieve resultaten en vooruitzichten, blijven de universiteiten fors investeren. Volgens Ralph Poulssen, associate partner bij EY Montesquieu, is dat met name in huisvesting en inventaris. "De investeringen schuiven wel op in de tijd, een tendens die we elk jaar zien terugkomen. Deze investeringen worden in beginsel betaald uit de liquide middelen, voor de langere termijn wordt vaker een beroep gedaan op hun leencapaciteit."

Vernieuwde beleidsregel

In de jaarverslagen hebben de universiteiten voor het eerst verantwoording moeten afleggen over de vernieuwde beleidsregel 'investeren met publieke middelen in private activiteiten'. Doel van die regel is dat duidelijk wordt in hoeverre investeringen in private activiteiten met publieke middelen leidt tot een maatschappelijke meerwaarde en geen oneerlijke concurrentie veroorzaakt.

In totaal hebben de universiteiten ongeveer 555 miljoen euro aan opbrengsten gerealiseerd met private activiteiten waarin publieke middelen zijn geïnvesteerd.
Het aandeel van deze opbrengsten ten opzichte van de totale opbrengsten varieert per universiteit en ligt tussen de 1 procent en 13 procent per universiteit. Het komt neer op 6 procent van de totale gezamenlijke opbrengsten (10 miljard euro) van de universiteiten.

• EY Onderwijsbarometer 2024