Nieuws 14 oktober 2024

Econoom Koelewijn was kritisch over verdienmodel van accountants

Econoom Jaap Koelewijn is in de nacht van 10 op 11 oktober op 68-jarige leeftijd overleden. Aan zijn overlijden ging een lang ziekbed vooraf. Koelewijn was eerder kritisch over het verdienmodel van accountants.

"De klant wil tegen een scherp tarief het onderste uit de kan", stelde Jaap Koelewijn in 2015, als toenmalig hoogleraar corporate finance aan universiteit Nyenrode. Hij noemde het verdienmodel van accountants "corrumperend", omdat accountantskantoren klanten kunnen kwijtraken wanneer zij zich te kritisch opstellen. "Hoogleraren en universiteiten kennen dezelfde druk", aldus Koelewijn, want die zijn voor hun inkomsten afhankelijk van de resultaten van studenten.

Het aanscherpen van de regels rond accountantscontroles was volgens hem "bittere noodzaak", maar heeft wel verbeteringen gebracht. Koelewijn mistte destijds nog wel de beroepstrots in het vak. "Een jaarrekening moet de belanghebbenden een goed beeld geven van de financiële toestand van de onderneming", stelde hij. Dat kan ook betekenen dat de accountant weigert de jaarrekening goed te keuren. "Dat kost nu geld, maar de winst is op de langere termijn vertrouwen en herwonnen respect."

Moreel verantwoord

Ook rondom de kredietcrisis van 2008 en daarna liet Koelewijn van zich horen over het accountantsberoep. In een column in het FD, waar hij langere tijd voor schreef, wees hij erop dat de accountant te lijden heeft gehad van het denken in aandeelhouderswaarde. Hij vroeg zich af of het niet verstandiger zou zijn om de discussie te richten op de feitelijke aanstichter van alle onheil: de aandeelhouder die elk jaar een hogere winst wil zien.

Koelewijn nam in het verleden ook deel aan een opinieleidersdebat over het accountantsberoep. "Wordt door accountants alleen gesproken over de vraag of iets volgens de regels kan, of wordt ook met elkaar gesproken over de vraag of iets moreel verantwoord is?", zo vroeg hij zich daarbij af. Die vraag is nog altijd actueel.

Ondernemingsbestuur

Koelewijn was als hoogleraar gespecialiseerd in goed ondernemingsbestuur. In de media was hij vaak aan het woord over financiële affaires. Hij gaf eerder onder meer leiding aan de onderzoeksafdeling van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), na een aantal jaren werkzaam te zijn geweest bij achtereenvolgens Mees Pierson en Robeco.  

In 2020 werd hij door Nyenrode na dertien jaar ontslagen als hoogleraar, om zijn samenwerking met twee eerder frauduleuze beleggingsadviseurs. Hij zei destijds dat hij met de twee in zee ging, omdat ook fraudeurs een tweede kans verdienen.

Het Financieele Dagblad omschrijft Koelewijn in een In Memoriam als "een vriendelijke reus, maar wel één met een uitgesproken moreel kompas over de mores in de boardroom". Hij was altijd goed voor duidelijk commentaar, aldus de krant. "Koelewijns grootste kracht was dat hij economische ontwikkelingen kon duiden in gewonemensentaal."