Nieuws 29 oktober 2024

BDO: Ziekenhuizen presteren financieel slechter, sector op kantelpunt

De financiële prestaties van algemene ziekenhuizen zijn in het afgelopen jaar verder verslechterd. Bij een toenemend aantal ziekenhuizen is sprake van financiële problemen. Acht ziekenhuizen schreven vorig jaar rode cijfers. Een jaar eerder waren dat er maar twee.

Bijna de helft van de ziekenhuizen behaalde een resultaat van minder dan 1 procent van de omzet, blijkt uit de jongste editie van de de jaarlijkse Benchmark Ziekenhuizen van BDO. Dat is opnieuw een verslechtering ten opzichte van voorgaande jaren.

De zorg staat op een kantelpunt, meent BDO. De transformatie naar passende zorg vraagt om passend financieel perspectief, stelt Vincent Eversdijk, voorzitter van de branchegroep Zorg bij BDO. "Hoewel de achteruitgang begrijpelijk is, gezien de huidige fase in de transformatie van de zorg, bedreigt het gebrek aan financieel perspectief voor de ziekenhuizen wel een goede overgang naar passende zorg."

Dalende rapportcijfers

Het gemiddelde rapportcijfer voor de financiële prestaties van algemene ziekenhuizen daalde in 2023 naar een 5,5. In 2022 was dit nog een 7,1. Dit wordt deels veroorzaakt door de negatieve ontwikkeling van het resultaat bij de ziekenhuizen (-10 procent in 2023). Daarnaast is dit jaar de beoordelingssystematiek geactualiseerd en worden nu ook de ouderdom van het vastgoed van ziekenhuizen (vastgoedouderdomsratio) en de mate waarin ziekenhuizen in staat zijn om schulden af te lossen, meegewogen in het rapportcijfer (financieringsleverage).

Voor universitair medische centra (UMC's) is de financiële situatie over 2023 iets minder nijpend. Het gemiddelde rapportcijfer van UMC's daalde van een 7,6 naar een 7,0. In tegenstelling tot de algemene ziekenhuizen is het resultaat in procenten van de omzet, de resultaatmarge, bij de universitaire medische centra in 2023 gestegen, deels door incidentele resultaten. Door de gewijzigde beoordelingssystematiek daalt het rapportcijfer echter alsnog.

Uitdagend

De beweging naar passende zorg is inmiddels ingezet. Alle regio's maakten plannen en voeren structureel het gesprek over de zorgvraag en het zorgaanbod in hun regio. Maar de uitvoeringsfase blijft "uitdagend", benadrukt Eversdijk. "We moeten waken voor overmatige bureaucratie."

De gewenste transformatie heeft nog zeker tien tot vijftien jaar nodig voordat deze volledig is gerealiseerd en vraagt daarmee tijd en geduld van beleidsmakers en patiënten. In de tussentijd nemen de financiële uitdagingen verder toe, vanwege verslechterde resultaten en oplopende investeringsachterstanden, stelt BDO.

Aanbevelingen

De organisatie hamert daarom op de noodzaak van een duurzaam, passend financieel perspectief voor ziekenhuizen en universitaire medische centra. BDO doet daarvoor vijf aanbevelingen.

Zo moet gerealiseerde resultaatverbetering bij de ziekenhuizen blijven. Ook is regie en samenwerking tussen systeempartners (banken, zorgverzekeraars, zorgkantoren en regionale zorgaanbieders) essentieel.

Verder moeten ziekenhuizen investeren in digitalisering en automatisering, om passende zorg te bieden en het personeelstekort te verminderen. Ook moeten ziekenhuizen en UMC's hun rol heroverwegen en strategische keuzes maken, binnen de kaders van onder andere regioplannen. Ten slotte is modern werkgeverschap van belang voor het behoud van personeel.

Knelpunten

BDO benoemt onder andere consistent overheidsbeleid en een vermindering van de administratieve lastendruk als randvoorwaarden, om de transformatie naar passende zorg te realiseren zonder onaanvaardbare financiële en operationele risico's. "Het bezuinigen op onderzoek, onderwijs en preventie vergroot juist de druk op de Nederlandse gezondheidszorg", zegt Eversdijk.

De bekostiging van de zorg vormt ook een obstakel. "De huidige bekostiging van de zorg sluit niet goed aan bij de transformatie-opgave die er ligt", meent Eversdijk. "Ziekenhuizen hebben behoefte aan financiële stabiliteit en hier ligt een belangrijke rol voor het ministerie van VWS, de NZa en de zorgverzekeraars."

Benchmark

In de Benchmark Ziekenhuizen rapporteert BDO over de financiële situatie van de Nederlandse ziekenhuissector en worden ziekenhuizen en gerangschikt op basis van hun financiële prestaties over 2023. Dit jaar zijn 59 algemene ziekenhuizen en zeven universitaire medische centra onderzocht.

De rangschikking van ziekenhuizen is gebaseerd op het gewogen gemiddelde van zeven kengetallen. De onderzoeksmethodiek is voor dit jaar aangepast; in tegenstelling tot vorige jaren telt niet elk kengetal even zwaar mee.

• BDO Benchmark Ziekenhuizen & UMC's 2024