Nieuws 17 oktober 2024

AFM laat eigen accountants niet bungelen in Zwolle

Voorzitter Laura van Geest van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft de Accountantskamer in Zwolle een brief gestuurd, ter ondersteuning van twee AFM-accountants. Die moeten op 18 oktober voor de tuchtrechter verschijnen, na een tuchtklacht van investeringsfonds Momentum Capital. Het is voor het eerst dat accountants van de toezichthouder zelf voor de Accountantskamer staan.

De AFM en het investeringsfonds zijn al enige tijd verwikkeld in een geschil over de waardering van vastgoed in Brazilië. Volgens de AFM zijn beleggers om de tuin geleid door een veel te hoge waardering van dat vastgoed.

Wat vooraf ging

De toezichthouder legde Momentum Capital (MC) in december 2020 een last onder dwangsom op van honderdduizend euro, wegens oneerlijke handelspraktijken en overtreding van de Wet handhaving consumentenbescherming (Whc).

MC vocht de boete eerst aan bij de Rechtbank Rotterdam, maar die liet de dwangsom grotendeels in stand. Daarna ging het investeringsfonds in beroep bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb), maar ook daar kreeg MC geen gehoor. De AFM was bevoegd een last onder dwangsom op te leggen, aldus het college.

MC liet het er niet bij zitten en spande vervolgens een procedure aan bij de Ondernemingskamer (OK). Die stelde eind augustus 2023 het investeringsfonds in het gelijk, waarop MC een tuchtzaak begon tegen de twee betrokken AFM-accountants. Die tuchtzaak wordt op vrijdag 18 oktober behandeld door de Accountantskamer.  

Appels en peren

Het is voor het eerst dat individuele accountants van de AFM voor de tuchtrechter moeten verschijnen. De toezichthouder bijt voorafgaand aan de tuchtzaak van zich af en geeft aan de media tekst en uitleg. Volgens de AFM lijken de eerdere uitspraken van het CBb en de OK wel over dezelfde onderwerpen te gaan, maar is dat niet zo.

Momentum Capital procedeerde eigenlijk tegen zichzelf bij de OK, aldus de AFM, want die zaak ging om een honderd procent dochter van MC, het Momentum Estate Fund I B.V. (MEFI). Er was sprake van een andere rechtsvraag en andere dossiers uit andere periodes, dus er worden appels met peren vergeleken, meent de toezichthouder.

De OK beoordeelt alleen feiten die door partijen zelf zijn ingebracht en waarover zij een geschil hebben; de AFM had geen mogelijkheid om deel te nemen aan de OK-zitting en stond dus buiten spel. Het idee dat de uitspraak van de OK zou bewijzen dat de eerdere uitspraak van het CBb niet klopt, is een verkeerd uitgangspunt, stelt de AFM. Door de inbreng van de toezichthouder was het feitencomplex bij het CBb veel breder. 

Deelnemingen of participaties

Belangrijk punt uit de uitspraak van het CBb in relatie tot die van de OK, is dat MC deelnemingen met invloed van betekenis ten onrechte als participaties in de jaarrekeningen heeft vermeld, meent de AFM. Gezien de omvang van de belangen en daaraan verbonden zeggenschap bestond er een wettelijk vermoeden dat het om deelnemingen met invloed van betekenis ging en niet om participaties. MC is er niet in geslaagd om die wettelijke vermoedens te ontkrachten, aldus de toezichthouder.

Vooral beleggers hebben last van de tuchtzaak, want die worden zo door het investeringsfonds opnieuw in verwarring gebracht. MC gebruikt nu het tuchtrecht tegen de twee AFM-accountants om het beeld overeind te houden dat ze consumenten niet hebben misleid. De accountants van de AFM hebben juist gehandeld en zich aan de regels gehouden die voor hun beroep gelden, zo meent de toezichthouder.

De toezichthouder benadrukt "alle vertrouwen" te hebben in het tuchtrecht. De AFM is normaal terughoudend in het opzoeken van de media rondom tuchtzaken, maar wil nu voorafgaand aan de behandeling van de tuchtklacht al “zaken rechtzetten”. De drempel tot het tuchtrecht is laag, maar gedragingen moeten bij de Accountantskamer centraal staan, meent de AFM.

Brief

Opmerkelijk in dit verband is dat AFM-voorzitter Laura van Geest op 30 september aan de Accountantskamer een brief heeft gezonden over de kwestie. De tuchtprocedure van MC betreft twee registeraccountants, dus de AFM en haar bestuur zijn "geen procespartij", aldus Van Geest. Tegelijk draait de zaak om bestuursrechtelijke besluiten die de AFM heeft opgelegd en waarover is geprocedeerd. Het AFM-bestuur vindt het daarom belangrijk dat de Accountantskamer "ook de visie van de AFM op deze tuchtprocedure krijgt".

Het AFM-bestuur spreekt in de brief steun uit aan de twee eigen accountants en de kwaliteit van hun werk, dat is uitgevoerd samen met "een breed team van toezichthouders" van de AFM. Van Geest benadrukt de rol van de AFM en het belang van de toezichthouder voor het functioneren van de financiële markten. Discussies "op het scherpst van de snede" over het werk van de AFM horen erbij, net als de mogelijkheid om te procederen. De toezichthouder "staat voor het belang van tuchtrecht".

Daarom is het belangrijk dat de betrokkenen in Zwolle kunnen uitleggen "hoe zij hun rol als toezichthouder en accountant binnen de AFM en inzake MC in het bijzonder, hebben vervuld", schrijft Van Geest. "Zodat helder is dat zij met inachtneming van alle fundamentele beginselen voor accountants, professioneel-kritisch hun werk hebben gedaan."

Met de brief geeft de AFM naar eigen zeggen "een signaal" af. De toezichthouder ziet dat er vaker met een gang naar de tuchtrechter gedreigd wordt, ook elders binnen de overheid.

Reactie MC

Ook tegenpartij Momentum Capital zet haar standpunt voorafgaand aan de tuchtzaak nogmaals uiteen voor de media, zo meldt de advocaat van het investeringsfonds. Volgens MC is zowel met de uitspraak van het CBb als de Ondernemingskamer vast komen te staan dat verschillende stellingen van de AFM-accountants onjuist zijn. MC spreekt van "het negeren van gerechtelijke uitspraken en het maken van fouten bij hun onderzoekswerkzaamheden", als het gaat om de betrokken AFM-accountants.

Net als de AFM heeft ook MC "het volste vertrouwen" in de rechtsgang bij de Accountantskamer en rekent het fonds op "een deugdelijke toetsing" door de tuchtrechter. MC stelt wel vragen bij de brief van de AFM-voorzitter aan de Accountantskamer, waarin die "een voorschot lijkt te nemen op de uitkomst", aldus het investeringsfonds. "Omdat één van de klachtonderdelen ziet op het gebrek aan objectiviteit bij de AFM-accountants, ook ten opzichte van hun werkgever, vindt Momentum Capital deze brief opmerkelijk."

• Brief AFM-voorzitter Van Geest aan Accountantskamer
• Reactie Momentum Capital