Nieuws 14 juli 2023

Onderzoek bewijst fraude bij interne toetsen KPMG; bestuurslid en rvc-voorzitter leggen functie neer

Binnen de Nederlandse KPMG-organisatie is door honderden personen fraude gepleegd tijdens toetsingen van verplichte interne trainingen. Dat blijkt uit onderzoek waarmee het kantoor zelf naar buiten komt. De zaak is reden voor bestuurslid Marc Hogeboom en rvc-voorzitter Roger van Boxtel om hun functie neer te leggen.

KPMG maakte in het najaar van 2022, bij de presentatie van de jaarcijfers, al melding van onderzoek naar mogelijke fraude bij toetsingen van verplichte interne trainingen. Medewerkers zouden uitkomsten van toetsen onderling hebben uitgewisseld.

De fraude kwam aan het licht door een interne klokkenluider. KPMG deed daarop zelf melding van de kwestie bij de AFM en de Amerikaanse toezichthouder PCAOB. Ook werd een onderzoek gestart, met hulp van interne specialisten en een externe partij.

Honderden betrokkenen

De belangrijkste bevindingen van het forensisch deel van het "zeer uitgebreide en zorgvuldige" onderzoek zijn nu bekend. Daarbij is gekeken naar het mogelijk delen van antwoorden van toetsen van verplichte trainingen.

Het onderzoek laat zien dat de afgelopen vijf jaar ruim honderd medewerkers per jaar betrokken waren bij het onderling delen van antwoorden van toetsen van verplichte trainingen. Verschillende van die medewerkers die nu nog in dienst zijn, hebben inmiddels een sanctiemaatregel opgelegd gekregen. Van een aantal collega's zal, gezien hun betrokkenheid en functie, afscheid genomen worden, stelt KPMG.

"Wij zijn enorm geschrokken van de belangrijkste bevindingen van het forensisch deel van het onderzoek. Het is onacceptabel dat dit is gebeurd", aldus Stephanie Hottenhuis, ceo en bestuursvoorzitter van KPMG in Nederland. "Kwaliteit en integriteit zijn voor ons van zeer groot belang en hebben voortdurend onze volle aandacht. Iedere onregelmatigheid is er één te veel. Wij onderzoeken de oorzaken, wij leren hiervan en handelen nu daadkrachtig om de organisatie verder te verbeteren en te versterken voor de toekomst."

Hogeboom uit bestuur

Marc Hogeboom, Head of Assurance in de raad van bestuur van KPMG, treedt terug als bestuurder vanwege de kwestie. "De bevindingen van dit uitgebreide onderzoek hebben mij doen besluiten mijn functie als bestuurder neer te leggen. Vanuit mijn rol als Head of Assurance sta ik voor de kwaliteit en integriteit van onze assurancepraktijk", zegt Hogeboom over zijn terugtreden.

"Terugkijkend had ik meer oog moeten hebben voor signalen die erop wezen dat er onderling antwoorden voor interne toetsen werden gedeeld binnen KPMG Nederland. Daarvoor neem ik mijn verantwoordelijkheid."

In 2020 nam Hogeboom (opnieuw) zitting in het KPMG-bestuur. In het FD stelde hij onlangs nog graag een nieuwe termijn als bestuurder te willen vervullen. Hij blijft als equity partner verbonden aan KPMG, maar draagt zijn bestuurlijke taken over aan Mariska van de Luur, directielid Assurance binnen KPMG. Zij neemt ad interim zijn taken over, tot een selectie- en benoemingsprocedure is afgerond.

Van Boxtel uit rvc

De voorzitter van de raad van commissarissen, Roger van Boxtel, heeft zijn zetel per 25 juni jongstleden opgegeven. Hij geeft toe ook zelf de regels bij toetsingen te hebben overtreden. "Toen ik twee jaar geleden begon als lid van de raad van commissarissen, heb ik als onderdeel van het introductieprogramma een vrijwillige training niet op correcte wijze afgerond. In de context van dit onderzoek binnen KPMG in Nederland, realiseer ik me dat ik toen niet zorgvuldig genoeg heb gehandeld", aldus Van Boxtel. "Hoezeer ik het ook betreur, past mij geen ander besluit dan terug te treden. In de voorbeeldfunctie die ik vervul, mag geen enkele ruimte bestaan voor twijfel aan mijn integriteit."

Van Boxtel werd medio 2021 lid van de raad van commissarissen van KPMG en volgde in december van dat jaar Bernard Wientjes op als voorzitter van de rvc. Zijn zittingstermijn liep eigenlijk tot eind mei 2025. Hij was eerder minister voor Grote Steden- en Integratiebeleid, bestuursvoorzitter bij zorgverzekeraar Menzis, fractievoorzitter van D66 en lid van de Eerste Kamer. Van 2015 tot eind 2020 was hij president-directeur bij NS.

De rol van Roger van Boxtel in de rvc is overgenomen door vicevoorzitter Jolande Sap.

Onderzoek

Het onderzoek naar de kwestie wordt verricht in opdracht van een advocatenkantoor en uitgevoerd door KPMG Forensic. Daarbij is een externe deskundige aangesteld om de kwaliteit en zorgvuldigheid van het onderzoek te monitoren en te waarborgen. Alle verplichte trainingen en toetsen die door KPMG-medewerkers de afgelopen vijf jaar zijn gemaakt zijn onderwerp van onderzoek.

De toezichthouders AFM en PCAOB zijn en worden geïnformeerd over de voortgang en uitkomsten van bestuurlijke en beleidseffecten van het onderzoek, aldus KPMG.

Reactie NBA: 'accountants moeten onkreukbaar zijn'

De NBA reageert "geschrokken" op de feiten die nu door KPMG zijn gemeld. "Het accountantsberoep kent een aantal fundamentele waarden, en integriteit is er daar één van. Accountants dienen vertrouwen toe te voegen aan het maatschappelijk verkeer en daarvoor is het vereist dat zij in ieder geval zelf onkreukbaar zijn", zo stelt de beroepsorganisatie.  

De examens en toetsen die accountants regelmatig moeten doen, zijn bedoeld om te zorgen dat elke accountant zijn of haar werk kan doen op een hoog kwalitatief niveau, aldus de NBA. "Examenfraude is daarom niet alleen verwerpelijk vanwege de vereiste morele onkreukbaarheid, het kan ook leiden tot afname van beroepsmatige kennis binnen accountantskantoren. Dat vormt een groot risico voor de kwaliteit van de beroepsuitoefening door accountants."

De NBA vindt het "verstandig" dat KPMG hier zelf mee naar buiten komt. "Alleen door volledig transparant te zijn is verbetering mogelijk. Het is ook goed dat bestuurders hun verantwoordelijkheid voor deze kwestie nemen." 

Accountants zijn zelf verantwoordelijk voor hun professionele ontwikkeling, stelt de beroepsorganisatie. "Toch zal de NBA haar eigen activiteiten op het gebied van educatie, waaronder het systeem van permanente educatie en de kennistoets, opnieuw tegen het licht houden op fraudegevoeligheid en waar nodig herontwerpen."

Internationaal

Al eerder kregen accountantsorganisaties internationaal stevige boetes opgelegd wegens gevallen van examenfraude. Zo kreeg KPMG in de VS in 2019 een boete van vijftig miljoen dollar van de PCAOB, toen bleek dat tijdens examens antwoorden gedeeld waren en er gesjoemeld werd met een server om meer kandidaten te laten slagen. 

KPMG Australië kreeg in 2021 een boete van 450 duizend euro van de PCAOB, vanwege het jarenlang intern delen van antwoorden van examens. Hoogleraar Marcel Pheijffer hoopte in zijn column in FD en op Accountant.nl destijds dat dergelijke kwesties alleen elders zouden spelen. "In Nederland gebeurt zoiets vast niet. Toch?"