Nieuws 04 juli 2023

Dick de Waard: NBA moet 'Nederlandse Beroepsorganisatie van Auditors' gaan heten

Het woord 'accountant' is te veel verbonden met financiële zaken, daarom zou het beroep moeten overstappen op het breder toepasbare begrip 'auditor'. Dat stelde prof. dr. Dick de Waard bij zijn afscheid als hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Luc Quadackers

De Waard sprak zijn afscheidsrede op 30 juni uit in het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen. De rede droeg dezelfde titel als zijn NIVRA-afstudeerscriptie uit 1990: 'De accountant in een ander milieu'. 

Is er sindsdien dan weinig veranderd? De conclusie van De Waard in 1990 was "... dat 'het milieu' zeker relevant was voor de accountant en dat het zelfs mogelijk moest zijn dat de accountant een milieujaarverslag zou controleren. Onderdeel van de conclusie was wel, dat er dan nog veel te leren was en dat samenwerking noodzakelijk was ... met deskundigen op het gebied van milieuvraagstukken." Sinds 1990 is dus al een lange weg afgelegd, maar er is ook nog steeds een lange weg te gaan. 

Vier pilaren

De Waard schetste zijn 'duurzaamheidsreis' en structureerde zijn betoog aan de hand van vier pilaren: de onderneming, de eigenaren, de verantwoording en de accountant/auditor. Hij blikte zowel terug als vooruit. Er wordt al decennialang vooral heel veel gepraat, maar nog te weinig gedaan, vindt De Waard. Om daar een positieve prikkel aan te geven, bevatte zijn rede een waaier aan ideeën. 

Ondernemen gaat om meer dan geld alleen. Het gaat ook om de inzet van mensen, natuur en de wijze waarop wordt ondernomen. De focus ligt volgens De Waard echter nog steeds te veel op het financiële aspect. Het zou meer moeten gaan om maatschappelijke langetermijnwaardecreatie. 

De eigenaren zijn vaak de aandeelhouders, die meestal het hoogste orgaan in een onderneming vormen. Dat vindt De Waard vreemd, want het geld dat ze vertegenwoordigen vormt maar een van de productiefactoren, naast mens en natuur. Volgens De Waard zouden alle productiefactoren hun eigen aandeelhouderszeggenschap moeten krijgen, waarvoor dan ook eigen rendementen moeten worden bepaald.

Op het gebied van de verantwoording signaleert De Waard dat de duurzaamheidsregelgeving CSRD en de daaruit afgeleide ESRS volledig zijn gericht op duurzaamheidsinformatie als separaat onderdeel van het bestuursverslag. Dat wekt de indruk dat de verantwoording daarover kan worden losgekoppeld van de dagelijkse bezigheden van de onderneming. Dat vindt De Waard geen goede zaak. Verslaggeving over ESG is even belangrijk als de verslaggeving over de financiële prestaties. Hij stelt een allesomvattend jaarverslagmodel voor dat bestaat uit drie hoofdstukken: (1) het bestuursverslag, (2) de financiële jaarrekening en (3) de niet-financiële jaarrekening.

Auditor

Over de persoon die assurance kan verstrekken op het gebied van duurzaamheid schrijft De Waard in zijn rede: "De accountant zoals wij die al vele jaren kennen, is vooral financieel geschoold (accounting expert) en onvoldoende geëquipeerd om al deze informatie van assurance te voorzien. Wij moeten dan op zoek naar een breder profiel. ... De accountant is een team. Een team van deskundigen. Dan is het mijns inziens ook wijs om de aanduiding 'accountant' achter ons te laten. Het woord 'accountant' is te sterk geassocieerd met vooral financiële (accounting) aangelegenheden. Het is dan aan te bevelen om over te stappen op het breder toepasbare begrip 'auditor'. De NBA is dan de Nederlandse Beroepsorganisatie van Auditors. Daarbij is het geluk aan onze zijde. Ook het woord 'auditors' begint met een 'a'. Dat maakt aanpassingen overzichtelijk."

De Waard is geen voorstander van het inrichten van educatie met als doel het opleiden van een basisauditor die zich vervolgens kan specialiseren. Hij voelt meer voor het opleiden van auditors die starten met een niet-financieel profiel: "Ik ben op zoek naar echte specialisten in een eigen domein: energiekunde, natuurkunde, chemie, biologie, mensenrechten en arbeidsomstandigheden en meer. Dit is vergelijkbaar met de huidige situatie waarin voor de traditionele accountant wordt gezocht naar een echte deskundige op het gebied van accounting. Deze echte specialisten worden aansluitend onderricht in de kernvakken externe verslaggeving, internal control en auditing. Het moge duidelijk zijn, dat het perspectief bij de inrichting van de kernvakken voor deze specialisten anders zal zijn dan dat voor accounting specialisten."

De specialisten dienen een plek te krijgen in het register en mogen zich registerauditor noemen, ieder op basis van het eigen specialisme.

Niet helemaal weg

De Waard ontving aan het einde van de bijeenkomst de Academiepenning van de Rijksuniversiteit Groningen voor zijn grote inzet in de afgelopen dertig jaar en de innovatieve rol die hij op het gebied van duurzaamheid heeft gespeeld in het Nederlandse accountancyvakgebied. 

De Waard neemt weliswaar afscheid, maar blijft nog met een kleine aanstelling verbonden aan de vakgroep Accounting en Auditing. Hij zal zich specifiek richten op (de ontwikkeling van) onderwijs en onderzoek op het terrein van duurzaam ondernemen, de verslaggeving daarover en de rol van de accountant/externe auditor daarbij.

• Afscheidsrede Dick de Waard: 'De accountant in een ander milieu'

In de volgende editie van het magazine Accountant verschijnt een achtergrondinterview  van Luc Quadackers met Dick de Waard.