Nieuws 21 juni 2023

Kamer wil dat VWS financieel beheer sneller op orde brengt

De Tweede Kamer wil meer tempo zien bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), om het financieel beheer op orde te krijgen. Al drie jaar op rij is dat onvoldoende en de laatste twee jaar zelfs zwaar onvoldoende, oordeelde de Algemene Rekenkamer eerder.

De Kamer gruwt daarnaast van de hoge winstmarges die bedrijven tijdens de coronacrisis hebben kunnen maken en ook van het feit dat de rechtmatigheid van veel corona-uitgaven niet kunnen worden vastgesteld. Dat werd duidelijk in een debat van VWS-minister Ernst Kuipers met de Tweede Kamer.

Ook over 2023 zal het ministerie van VWS niet alle corona-uitgaven kunnen verantwoorden, zei minister Kuipers in het debat. Over 2022 kon de rechtmatigheid van 5,1 miljard euro aan uitgaven door VWS niet door de Algemene Rekenkamer worden vastgesteld.

Geen goede afspraken over verantwoording

Dit jaar worden de 'laatste' coronadossiers afgewikkeld, "met risico's op onrechtmatigheden", waarschuwde Kuipers. "De coronacrisis zal daarmee doorwerken in het jaarverslag over 2023." Er zijn geen goede verantwoordingsafspraken gemaakt met partijen die van het ministerie van VWS extra geld kregen tijdens de coronacrisis.

Zo is het niet zeker dat het extra geld dat de GGD's en veiligheidsregio's ontvingen ter dekking van mogelijke meerkosten tijdens de coronacrisis door hen echt is ingezet voor coronamaatregelen. Mogelijk hebben ze het gebruikt voor de reguliere bedrijfsvoeringstaken. "Dat maakt het onzeker of het geld rechtmatig is uitgegeven."

"De grootste les is dat afspraken over verantwoording aan de voorkant moeten worden vastgelegd", zei Kuipers. Dat is nagelaten in de coronacrisis, waar afspraken "onder grote druk en snelheid" tot stand zijn gekomen.

Ernstig onvolkomen

De Algemene Rekenkamer gaf VWS het oordeel 'ernstig onvolkomen' over zijn financieel beheer over 2022. Het is het derde achtereenvolgende jaar dat VWS na controle van de jaarrekening door de rekenkamer een zware onvoldoende krijgt. "Het is duidelijk dat corona niet geholpen heeft, maar dat mag geen excuus zijn", zei Kuipers.

Hij sluit niet uit dat bij de controle van de jaarrekening over 2023 risico's op onrechtmatigheden worden ontdekt bij de regeling voor de opschaling van intensive cares. Tijdens de coronacrisis stelde VWS extra geld per extra ic-bed ter beschikking, maar het was niet duidelijk hoeveel ic-bedden een ziekenhuis had voor de pandemie. Daarover ontstond al snel onenigheid tussen het departement en de ziekenhuizen. Alleen voor extra ic-bedden was het extra geld beschikbaar.

De verbetering van het financieel beheer heeft de "volle aandacht" van Kuipers, minister Conny Helder (Langdurige Zorg en Sport), staatssecretaris Maarten van Ooijen (Jeugdzorg) en de ambtelijke top, zei Kuipers. "Er is commitment om het financieel beheer op orde te brengen."

Motie van wantrouwen

PVV-Kamerlid Fleur Agema diende "met pijn in het hart" een motie van wantrouwen in tegen minister Helder. Eerder was de Kamer door die minister via een brief bijgepraat over nieuwe deelonderzoeken naar de inkoop van persoonlijke beschermingsmiddelen aan het begin van de coronatijd.

Uit die onderzoeken blijkt dat niet alleen Sywert van Lienden en zijn zakenpartners tientallen miljoenen euro winst hebben gemaakt na een omstreden deal met VWS, maar ook dat veel andere leveranciers hoge winstmarges hebben kunnen maken.

Omdat VWS bij alle deals betrokken was en uit de onderzoeken naar voren komt dat er bij een aantal inkooporders sprake is van netwerkcorruptie, "kunnen we deze malversaties niet door de vingers zien", zei Agema. De Kamer stemt op 22 juni over de motie.

Te weinig verbetering

Coalitiepartijen VVD, CDA en D66 waren opvallend kritisch over het zwaar tekortschietende financiële beheer door VWS. "VWS is verantwoordelijk voor 12,5 procent van het geld dat we in Nederland met elkaar verdienen. Ik erger me aan het tempo van de verbeteringen", zei CDA-Kamerlid Joba van den Berg.

Ook de rest van de Kamer ziet nog te weinig verbeteringen. Ondanks het commitment van minister Kuipers diende VVD-Kamerlid Judith Tielen toch een motie in om de druk er op te houden. De VVD wil dat het ministerie de Kamer twee keer per jaar informeert over de voortgang van de verbeteringen. Ook moet het ministerie de Kamer periodiek informeren over risico's en onrechtmatigheden. Over de betreffende motie wordt op 27 juni gestemd.

Bron: ANP