Nieuws 29 juni 2023

ESB: Meerkosten voor wegwerpplastic dragen niet bij aan duurzaamheid

De nieuwe regels voor plastic verpakkingen bij afhaalproducten of bezorgmaaltijden, die op 1 juli ingaan, dragen niet automatisch bij aan duurzaamheid. Het in rekening brengen van extra kosten maakt het juist aantrekkelijk om plastic verpakkingen te blijven gebruiken.

Dat stelt economenplatform ESB. Per 1 juli 2023 mogen ondernemers bij producten die afgehaald of bezorgd worden, geen gratis plastic verpakkingen meer aanbieden. Als ze plastic verpakkingen blijven gebruiken, moeten zij die apart in rekening brengen. Ook zijn ondernemers verplicht om een alternatieve manier van verpakken te bieden.

Doel van de maatregel is het gebruik van wegwerpplastic terug te dringen, maar vraag is of dat gaat werken, aldus ESB. "Het risico van dit beleid is dat het prijsopdrijvend werkt, waardoor de brutomarge op plastic stijgt voor de ondernemer. Een hogere brutomarge op plastic prikkelt niet tot verduurzaming." Plastic verpakkingsmateriaal kost qua inkoop hooguit enkele centen, maar de nieuwe richtprijs voor een plastic beker is 25 cent.

De nieuwe regels, die voortkomen uit een Europese richtlijn, zorgen voor hevige discussie over de praktische uitwerking voor bijvoorbeeld afhaalrestaurants, patatkramen, koffietentjes en dergelijke. "De berichtgeving drijft de prijzen op zonder dat er sprake is van prijsafspraken", meent ESB. "In feite werkt de Nederlandse uitwerking van deze Europese richtlijn daarom als een belasting op een vervuilend goed. De opbrengsten zijn echter niet voor de samenleving maar voor de ondernemer."

Prijsverhoging niet verplicht

Volgens het economenplatform is een prijsverhoging niet verplicht en kunnen ondernemers de huidige prijs ook gewoon opsplitsen "in een deel voor de koffie en een deel voor het bekertje". Jammer daarom dat het ministerie wel aanstuurt op een prijsverhoging, meent ESB.

Ook nu kunnen ondernemers al duurzame verpakkingen aanbieden. Maar het nieuwe beleid maakt "plasticvrij" financieel minder aantrekkelijk, om dat het een lagere marge oplevert. De nieuwe maatregel is dus vooral "een door het ministerie aangestuurde prijsverhoging die ondernemers in eigen zak kunnen steken".

Alternatief

De plicht om een alternatief aan te bieden is minder concreet dan het verbod op gratis wegwerpplastic en wordt straks lastiger om te controleren in de administratie. "Naleving van de plicht om een herbruikbaar alternatief aan te bieden is problematischer dan de plicht om een prijs in rekening te brengen", stelt het platform. Het door de klant zelf meebrengen van bakjes voor de patat of een koffiebeker is ook lastig, vanwege aspecten als hygiëne.

ESB verwacht dan ook dat de consument zich snel zal neerleggen bij de meerkosten voor de plastic verpakking, want bij het kopen van een koffie to go op een station "vergelijk je meestal geen verpakkingen".

Het economenplatform bepleit belasting hoger in de productieketen, in combinatie met het stimuleren van een alternatief. In 2024 moet een evaluatie duidelijk maken of het nieuwe beleid doeltreffend is. Voor consumptie op locatie zijn vanaf 1 januari 2024 wegwerpbekers en -bakjes die plastic bevatten verboden.

• ESB: Bijbetaalplicht voor plastic verpakkingen is prijsverhoging die niet prikkelt tot verduurzaming