Nieuws 17 april 2023

Voor de AFM wegen risico's van private equity zwaarder dan voor de NBA

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) wil dat accountantsorganisaties die een samenwerking met private equity partijen overwegen, goed nadenken over de risico's op korte en langere termijn. Voor de toezichthouder wegen de risico's van private investeerders momenteel zwaarder dan de kansen. De NBA wil ook dat kantoren zich bewust zijn van de risico's, maar begrijpt de grote investeringsbehoefte in de sector.

Met het uitbrengen van een sectorbericht over private equity in de accountancy, geeft de AFM aan de ontwikkelingen nauwlettend te volgen. Dat private equity-partijen sinds kort ook in accountantsorganisaties investeren brengt een aantal risico's met zich mee, stelt de toezichthouder.

Commerciële belangen kunnen de duurzame borging van de kwaliteit van de wettelijke controle in de weg staan. De AFM verwacht van accountantsorganisaties die een dergelijke samenwerking overwegen, dat zij goed nadenken over de risico's hiervan; zowel op korte als op lange termijn.

Risico's wegen zwaarder

De toezichthouder weegt op dit moment de risico's van private equity zwaarder dan mogelijke kansen. De AFM erkent dat het kapitaal en de expertise van private equity-partijen een impuls kunnen geven aan groeiambities van accountantsorganisaties. Ook zien accountantsorganisaties het soms als oplossing voor een opvolgingsprobleem binnen het partnermodel. Maar dat weegt voor de AFM nog niet op tegen de risico's van private equity-investeringen.

De kwaliteit van de wettelijke controle moet centraal staan, benadrukt de AFM. Nieuwe commerciële prikkels als gevolg van private equity-inbreng "kunnen leiden tot de druk om snel te groeien en winstgevender te worden". Dit kan leiden tot kostenbesparingen en het nemen van risico's die een "duurzame borging van kwaliteit" ondergeschikt maken, waarschuwt de toezichthouder.

Korte en lange termijn

Ook moet er volgens de AFM oog zijn voor de onafhankelijkheid van accountants en voor mogelijke belangenverstrengeling. Bovendien moet worden nagedacht over de exitstrategie van private equity-investeerders. Die hanteren veelal een horizon van vijf tot zeven jaar, wat kan leiden tot meer commerciële druk en onzekerheid over de periode daarna.

Accountantsorganisaties moeten de korte- en langetermijnrisico's van private equity dus goed afwegen, benadrukt de AFM. Eigendomsverhoudingen en financieringsstructuur van een accountantsorganisatie mogen niet leiden tot een eenzijdige focus op rendement en/of groei. "Het is in het publiek belang dat de kwaliteit van de wettelijke controle centraal blijft staan", aldus de toezichthouder.

NBA begrijpt positie kantoren

Dat laatste vindt de NBA zeker ook, maar de beroepsorganisatie heeft wel begrip voor de positie van kantoren. "Er is een enorme investeringsbehoefte in de sector en private equity kan daar behulpzaam bij zijn", stelt NBA-voorzitter Kris Douma in reactie op het sectorbericht van de AFM.

De NBA snapt dat de AFM de nadelen van private equity momenteel zwaarder weegt dan de voordelen. "De AFM is voorzichtig en vanuit hun rol is dat ook begrijpelijk", aldus Douma. "Als NBA zeggen we vooral: erken en manage de risico's. Onderschat die risico's dus niet! Ik ben nog niet helemaal overtuigd dat accountants zich daarvan voldoende bewust zijn. Het AFM-bericht is een goede wake-up call om naar die risico's te kijken."

Aan de deur

Uit de contacten van de NBA met reguliere vergunninghouders blijkt dat tal van kantoren inmiddels private equity-partijen aan de deur hebben gehad. "Het is aan heel veel tafels onderwerp van gesprek", aldus Douma. Een deel van de desbetreffende kantoren geeft in de contacten met de NBA aan geen behoefte te hebben aan private investeerders, "maar anderen houden zich nog op de vlakte", zegt Douma. "Blijkbaar wordt er daar dus nog over nagedacht."

Uit de contacten met kantoren wordt nog niet duidelijk hoe die te zijner tijd de exitstrategie van private equity-partijen zien. "Private investeerders gaan er voor vijf tot zeven, maximaal tien jaar in en na afloop moet er met winst worden verkocht. Vooralsnog is volstrekt onduidelijk hoe zo'n exit met winst eruit komt te zien. In dit stadium zegt nog niemand daar iets over. Uit concurrentieoverwegingen houden ze angstvallig hun mond dicht", stelt Douma. "Een accountantskantoor moet wel een beeld hebben van de verwachtingen van een investeerder en van hoe diens exitstrategie er straks uit ziet."

Een ander risico dat op kan treden, is dat ongewenste commerciële prikkels in het systeem komen, aldus de NBA-voorzitter. Bij de oob-kantoren heeft dat al geleid tot regels die het onmogelijk maken zowel accountancy als adviesdiensten aan dezelfde opdrachtgever te leveren. Dat wordt ook voor reguliere vergunninghouders die met private equity in zee gaan een zorg. "Ik vermoed dat ook gemikt wordt op groei in de consultancy. Je moet voorkomen dat de audit een rainmaker wordt voor de adviespraktijk. Dus manage de risico's op verkeerde commerciele prikkels."

Juridische vorm

Om als accountant de onafhankelijkheid te kunnen bewaren, is de juiste juridische vorm van de samenwerking met een private investeerder belangrijk, benadrukt Douma. "Kantoren erkennen het belang daarvan, maar over de verschillende juridische constructies die worden gekozen is nog weinig bekend. Uiteindelijk moet dat wel te vinden zijn, want het moet transparant zijn dat een accountantsorganisatie in meerderheid wordt bestuurd door accountants."

De toetreding van private equity tot de sector kan voordelen bieden: bij noodzakelijke investeringen, bij het oplossen van knelpunten die voortkomen uit het partnermodel en bij de waarschijnlijk noodzakelijke consolidatieslag. Maar er zijn ook forse risico's en over de wijze waarop die worden gemanaged is nog (te) veel onduidelijk, vindt Douma. "Dus zeggen wij: wees niet naïef, erken en manage de risico's op verkeerde commerciële prikkels en zorg vooraf voor duidelijkheid over de potentiële exit."

De NBA-voorzitter benadrukt de oproep om over die risico's en de wijze waarop ze worden beheerst transparant te zijn. "Accountants die bijdragen aan het vertrouwen 'in' het maatschappelijk verkeer, moeten ook zelf verantwoording afleggen naar die maatschappij, om het vertrouwen te houden 'van' de samenleving."

• AFM-sectorbericht: 'Private-equity-investeringen in accountancysector; houd oog voor het risico'