Nieuws 30 maart 2023

AFM: Geen tijd te verliezen voor ondernemingen rondom duurzaamheidsinformatie

Beursgenoteerde ondernemingen moeten haast maken met duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag, want vanaf 2024 gelden aangescherpte transparantieregels. Met nog negen maanden te gaan zijn grote stappen nodig, blijkt uit verkennend onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Ook accountants moeten aan de bak.

"Mooie woorden, maar de concreetheid ontbreekt vaak nog", aldus Ruud de Hollander, hoofd Kwaliteit Accountantscontrole en Verslaggeving bij de AFM, in een toelichting bij de uitkomsten van het onderzoek. De toezichthouder bekeek de duurzaamheidsinformatie van 27 onderzochte beursgenoteerde ondernemingen.

De helft daarvan zegt te weinig over negatieve effecten op milieu en samenleving en is niet helder over de manier waarop de onderneming klimaatdoelstellingen wil realiseren. De meerderheid van de beursfondsen is onvoldoende transparant over de (financiële) impact van klimaatverandering en de energietransitie op de onderneming.

Tijdig investeren

De inwerkingtreding van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) per 1 januari 2024 betekent dat grote beursfondsen een duurzaamheidsstrategie moeten opstellen of updaten en op basis daarvan processen en systemen moeten inrichten om duurzaamheidsdoelstellingen te kunnen meten en behalen. Het is belangrijk dat ondernemingen hier tijdig in investeren, want al over negen maanden moeten ze hier over gaan rapporteren, benadrukt de AFM. Er zijn nog grote stappen nodig om 2024 te kunnen halen.

Het verkennend onderzoek richt zich alleen op het ESG-thema 'klimaat'. "Transparant zijn betekent ook: waar zitten de dilemma's en de negatieve effecten op het klimaat", aldus De Hollander. Er is voor veel ondernemingen nog een lange weg te gaan en daar is nog maar weinig tijd voor. "Uitdagend", noemt De Hollander het. "Veel is nog niet op orde, er moet hard in geinvesteeerd worden."

Data-kwaliteit

De kwaliteit van data laat te wensen over, stelt projectleider en toezichthouder Wilna Barrientos van de AFM in de toelichting bij het onderzoek. "Er is meer uniformiteit in methodiek nodig, om te komen tot data waar je iets mee kunt." Begin op tijd met het verzamelen van beschikbare en betrouwbare duurzaamheidsinformatie, zo adviseert de AFM. Het onderzoek van de toezichthouder bevat ook best practices, geeft Barrientos aan. "Sommige ondernemingen schetsen al scenario’s over bijvoorbeeld temperatuurstijging en mogelijke gevolgen daarvan voor de onderneming."

Voor grote beursfondsen geldt sinds 2017 al de NFRD (non-financial reporting directive), die vanaf volgend jaar wordt vervangen door de CSRD. De nieuwe Europese richtlijn is minder vrijblijvend en van toepassing op een grotere groep ondernemingen. Vanaf 2025 moeten ook veel niet-beursgenoteerde ondernemingen aan de duurzaamheidsrichtlijn voldoen.

Verklaring accountant moet begrijpelijker

De nieuwe richtlijn vraagt om een verklaring van een accountant of andere assuranceprovider. Die geeft in eerste instantie limited assurance over de duurzaamheidsinformatie van de ondernemingen. Beperkte zekerheid dus, maar het is wel belangrijk dat de accountant de uitdagingen en dilemma's rondom de toepassing van de CSRD in de assuranceverklaring transparant maakt, stelt de AFM. Dat moet zorgen voor meer duidelijkheid over de aard en diepgang van de uitgevoerde werkzaamheden. Nu heeft zo'n verklaring nog een vrijwillig karakter en kunnen ondernemingen selectief zijn in hun duurzaamheidsinformatie. "Straks met de CSRD is cherry picking niet meer mogelijk", aldus De Hollander, die spreekt van een "zware verantwoordelijkheid" op de schouders van ondernemingen.

Wat de toezichthouder betreft is de accountant een goede optie voor het afgeven van assurance, al kan het ook verwarring geven. De mate van zekerheid van de verklaring is bij financiële informatie immers hoger dan bij duurzaamheidsinformatie.

Capaciteit

Omdat de CSRD straks voor een grotere groep ondernemingen gaat gelden, groeit ook het aantal assurance-opdrachten sterk. Dat vraagt om investeren in voldoende deskundigheid en capaciteit rondom duurzaamheidsverslaggeving en assurance. De AFM verwacht over 2023 een groter aantal vrijwillige controles, waarmee ondernemingen kunnen voorsorteren op de verplichting vanaf boekjaar 2024.

De accountant heeft iets langer de tijd dan de gecontroleerde onderneming om te bouwen aan kennis en capaciteit. Ondernemingen en accountantsorganisaties vissen daarbij deels in dezelfde vijver, waarschuwt de toezichthouder. En de capaciteit in de beroepspraktijk staat nu al onder druk. Maar het toetsen van duurzaamheidsinformatie geeft wel nieuwe kansen voor een jonge generatie accountants, ziet ook de AFM.

De AFM gaat als vervolg op het rapport in gesprek met accountantsorganisaties; zowel oob-kantoren als reguliere vergunninghouders. Richting ondernemingen is een sectorbrief in voorbereiding en er komen mogelijk enkele webinars.

Pressure cooker

Voor het mandaat van de AFM rondom het toezicht op niet-financiële informatie moeten ook nog zaken geregeld worden. De tijd dringt, De Hollander spreekt van een "pressure cooker" om zaken te regelen. "Dit thema gaat niet meer weg, wij willen zoveel mogelijk ondernemingen en accountants stimuleren om het goede te doen en hun verantwoordelijkheid te nemen." Barrientos noemt het "een zaadje planten, om te zorgen dat partijen niet pas om vijf voor twaalf aan de slag gaan:".

Aandeelhouders spelen ook een rol. Recent werd bekend dat Milieudefensie lastige vragen wil stellen tijdens aandeelhoudersvergaderingen in de komende weken. Ook de AFM publiceert op basis van het onderzoek vragen voor aandeelhouders om tijdens de AvA te kunnen stellen.

ESG krijgt voortaan vast aandacht in het reguliere onderzoek van de toezichthouder naar verslaggeving en controlekwaliteit. De AFM is voornemens om het thema vanaf 2024 ook mee te nemen in het toezicht op accountantsorganisaties. Voor dit voorjaar staat bij de toezichthouder eerst de afronding van een onderzoek naar frauderisico's op de rol.   

Reactie NBA

"Het is goed dat de AFM hiermee het belang onderkent van duurzaamheidsinformatie in jaarverslagen", stelt de NBA in een eerste reactie op het onderzoek. De beroepsorganisatie onderschrijft de boodschap dat invoering van de CSRD noopt tot spoedige actie "van harte".

Ook organisaties die pas over 2025 moeten rapporteren conform de CSRD, moeten voor een kwalitatief goede rapportage nu al opstarten. "IT-systemen zijn nog niet ingericht op een manier die organisaties voldoende helpt bij het registreren en beheren van duurzaamheidsinformatie", aldus NBA-woordvoerder Lukas Burgering.

"Wij verwachten dat de accountant klimaatrisico's meeneemt in de reguliere jaarrekeningcontrole, als dit voor de jaarrekening materieel is. In dat geval is het opnemen van een klimaatparagraaf in de controleverklaring bij de jaarrekening wenselijker dan in het assurancerapport, omdat nog lang niet alle organisaties zo’n rapport vragen bij hun duurzaamheidsinformatie."

Net als de AFM wijst de NBA op het dreigende tekort aan capaciteit en deskundigheid op het terrein van duurzaamheidsverslaggeving en assurance daarbij. "De druk op de capaciteit baart de NBA zorgen en de oproep van de AFM om te zorgen voor passende inrichting van accountantsorganisaties om de kwaliteit te blijven waarborgen, ondersteunen wij daarom."

De beroepsorganisatie blijft zelf alert op het waarborgen van kwaliteit van assurance bij duurzaamheidsverslaggeving en biedt daarnaast gericht ondersteuning aan het accountantsberoep "waardoor de CSRD efficiënt kan worden opgepakt".

• AFM: 'Voor 2024 nog grote stappen nodig in duurzaamheidsinformatie jaarverslaggeving'