Nieuws 09 februari 2023

Rapport CCA: 'Financiële prikkels onvoldoende afgestemd op circulair ondernemen'

Zowel het fiscale landschap als traditionele boekhoudpraktijken beperken de financiële levensvatbaarheid van circulaire Product-as-a-Service-bedrijven (PaaS). Bedrijven die hier omheen navigeren, worden gestimuleerd om hun circulaire ambities los te laten. Dat blijkt uit een rapport van de Coalitie Circulaire Accounting (CCA).

De CCA bestudeert in haar case study Making Cycling Circular: the case of Swapfiets dit 'Fiets-as-a-Service'-bedrijf, dat wordt geconfronteerd met de uitdagingen van een lineair systeem. Het huidige wetgevings- en financieringssysteem belemmert circulaire bedrijven, terwijl het lineaire bedrijven bevoordeelt, zo blijkt.

Het Nederlandse Swapfiets werkt op basis van een fietsabonnement, waarbij gebruikers voor een vast bedrag per maand een fiets krijgen inclusief onderhoud of vervanging bij problemen. Via het voorbeeld van Swapfiets worden in het rapport manieren onderzocht om belastingkwesties en boekhoudmethoden aan te pakken, die mogelijke problemen opwerpen bij de financiering van zulke circulaire (PaaS) bedrijven.

In plaats van circulaire bedrijfsmodellen aan te passen, beveelt het rapport een herziening aan van het systeem. Swapfiets heeft in de praktijk te maken met twee fiscale en boekhoudkundige problemen: btw en lineaire afschrijving.

Btw op reparatie

Vrijwel alle goederen en diensten in Europa zijn onderworpen aan het btw-tarief van 21 procent, maar voor sommige specifieke goederen geldt een verlaagd belastingtarief (9 procent). Eén van de criteria voor het kortingstarief zijn reparatiewerkzaamheden, zoals fietsonderhoud. Swapfiets komt niet in aanmerking voor dit kortingstarief, omdat het bedrijf een 'alles-in-één'-service levert.

De CCA heeft dit probleem onderzocht en vastgesteld dat de organisatie, om van het kortingstarief te profiteren, een aantal aanzienlijke (en potentieel schadelijke) veranderingen in zijn bedrijfsmodel zou moeten aanbrengen. Om die reden beveelt de CCA wetswijzigingen aan rondom de toepassing van de btw op EU-niveau.

Lineaire afschrijving

Swapfiets financiert haar producten via een financiële dienstverlener. De overeenkomst met de Functional Service Provider is vergelijkbaar met een autoleaseovereenkomst. De financier koopt de fietsen vooraf en verhuurt ze jarenlang aan Swapfiets, tegen een vast aflossingsschema. Swapfiets kan aan het einde van de overeenkomst de fietsen volledig overnemen, tegen een vooraf afgesproken schatting van de restwaarde.

De terugbetalingsstructuur is echter gebaseerd op de waarde van het actief en wordt geacht lineair af te schrijven. Swapfiets voert echter uitgebreide reparaties en onderhoud uit aan haar producten, waardoor de daadwerkelijke afschrijving helemaal niet lineair is. Dit betekent dat het bedrijf te veel maandelijkse aflossingen betaalt en wordt ontmoedigd om reparaties met toegevoegde waarde uit te voeren.

De CCA concludeert in haar rapport dat Swapfiets een nieuwe financieringsconstructie zou moeten zoeken; niet gebaseerd op de waarde van de activa, maar eerder op de waarde van haar contracten of meer gedetailleerde projecties van het toekomstige groeipotentieel van het bedrijf.

Product-as-a-Service

Het PaaS-model is een cruciaal onderdeel van de circulaire economie. Hierin behouden producenten het eigendom van producten en bieden klanten het gebruik ervan aan als een dienst. Op die manier zijn bedrijven gemotiveerd om duurzame(re) producten te maken en te onderhouden, die gemakkelijk te repareren en recyclebaar zijn.

De huidige juridische, financiële en boekhoudpraktijken beperken echter zowel de circulaire prikkels als de financiële levensvatbaarheid van PaaS-bedrijven, terwijl lineaire bedrijven doorgaans in het voordeel zijn, zo concludeert de CCA.

CCA

De Coalitie Circulaire Accounting (CCA) is een samenwerkingsverband van accountants, financiers en specialisten op het gebied van circulaire economie, opgericht door Circle Economy en de NBA en gesteund door Invest-NL. In de CCA participeren daarnaast ABN Amro, Alfa Accountants en Adviseurs, Deloitte, Avans Hogeschool, Copper8 en Nyenrode Business University.

De groep beheert een Community of Practice (CoP) onder leiding van Circle Economy, die de belangrijkste belasting- en boekhoudkundige uitdagingen analyseert en aanpakt, waarmee circulaire bedrijven worden geconfronteerd die in een lineair systeem opereren.

De Swapfiets-case is gepresenteerd tijdens de Week van de Circulaire Economie. Het is de vijfde case study van de CCA; alle voorgaande papers zijn terug te vinden via de website van Circle Economy.