Nieuws 03 november 2023

Hoogleraren pleiten voor zorgplicht voor ondernemingen

Grote bedrijven moeten worden verplicht zorg te dragen voor het algemeen belang. Dat stellen drie hoogleraren in een opiniebijdrage in NRC.

Volgens de hoogleraren Rutger Claassen (Universiteit Utrecht), Dirk Schoenmaker (Erasmus Universiteit) en Jeroen Veldman (Nyenrode) ontbreekt in de verkiezingsprogramma's van de politieke partijen aandacht voor hoe de zeggenschap voor de economie is ingericht.

Als media aandacht aan bedrijven geven, gaat het vaak over incidenten zoals bij Chemours of Tata Steel, stellen zij. 'Zelden gaat het over de structuren daarachter die het gedrag van deze bedrijven bepalen; de spelregels die bepalen welke bevoegdheden en verantwoordelijkheden bestuurders, aandeelhouders en andere belanghebbenden hebben."

Sinds de jaren negentig is de rol van de aandeelhouder in bedrijven steeds dominanter geworden, menen de hoogleraren. "Wanneer aandeelhouders meer gericht zijn op de financiële winst op de korte termijn, kunnen bedrijven andere belangen die cruciaal zijn voor een gezonde, duurzame samenleving, vaak onvoldoende centraal stellen.”

Governance code

De drie wetenschappers benadrukken het belang van de spelregels voor corporate governance en verwijzen naar de Corporate Governance Code. De vorige Monitoring Commissie beklaagde zich bij het opstellen van de jongste versie van die code over de "behoudzucht" in de top van het Nederlandse bedrijfsleven, memoreren zij. "Daarom is nu de politiek aan zet."

De drie hoogleraren pleiten voor wettelijke verankering van een maatschappelijke zorgplicht voor bestuurders en commissarissen. Verder moet bij grote bedrijven een maatschappelijke adviesraad worden ingesteld, om de "grote waaier van niet-werknemersbelangen een 'eigen stem' te geven".

Ook zou de overheid alternatieve ondernemingsvormen (zoals coöperaties of steward-owned-ondernemingen) beter kunnen stimuleren. Een conceptwetsvoorstel voor een 'maatschappelijke BV' is in een vergevorderd stadium, aldus de hoogleraren, die hopen op snelle invoering daarvan.

"Bedrijven die de belangen van de samenleving veronachtzamen, zijn niet levensvatbaar", zo besluiten Claassen, Schoenmaker en Veldman in NRC.

• NRC: 'Sta bedrijven niet langer toe de belangen van de samenleving in de wind te slaan'