Nieuws 10 oktober 2023

BDO: Noodzakelijke investeringen ziekenhuizen zorgen voor slechtere resultaten

De financiële gezondheid van Nederlandse ziekenhuizen lijkt met een gemiddeld rapportcijfer van 7,2 over 2022 ruim voldoende. Maar de magere rendementen blokkeren de uitvoering van de plannen voor passende zorg uit het Integraal Zorgakkoord (IZA).

Dat blijkt uit de jaarlijkse Benchmark Ziekenhuizen van BDO, over de financiële situatie van de Nederlandse ziekenhuissector. Ziekenhuizen moeten in samenwerking met zorgverzekeraars fors investeren in digitalisering en herontwerp van zorgprocessen.

Deze investeringen kunnen niet volledig uit de IZA-transformatiegelden worden bekostigd. Door druk op de rendementen hebben ziekenhuizen ook nauwelijks investeringsruimte. "Een duivels dilemma, zeker aangezien ziekenhuizen ook moeten investeren in vastgoed en duurzaamheid", stelt Vincent Eversdijk, voorzitter branchegroep Zorg bij BDO.

Molensteen

De urgentie om de zorg anders in te richten is voelbaar door het schrijnende personeelstekort en tegelijkertijd de roep om vermindering van de werkdruk. De personeelskosten lopen hierdoor op, deels veroorzaakt door de toegenomen inzet van inhuurkrachten (PNIL). Daarnaast stijgen de personele kosten door salarisverhogingen van het vaste personeel, aldus BDO.

Dit alles heeft impact op het rendement, dat daalde van 1,9 naar 1,6 procent. Voornaamste oorzaak is dat de fors gestegen loonkosten en de inflatie niet volledig gecompenseerd zijn in de tarieven. "De personeelskosten slokken een steeds groter deel op van het totale budget van ziekenhuizen. Het is in toenemende mate een molensteen om de nek van ziekenhuizen", zegt Eversdijk. In 2022 bedroegen de personeelskosten 60,6 procent van het totale budget, in 2021 was dat nog een procent lager.

Tijdelijke verliezen

Het gezamenlijke resultaat van de algemene ziekenhuizen daalde in 2022 met tien procent ten opzichte van 2021. Het rendement van kleinere ziekenhuizen beweegt zich de afgelopen jaren in de richting van de kritieke ondergrens van één procent (2022: 1,1 procent; 2021: 1,4 procent). Bij grote ziekenhuizen is sprake van de grootste daling.

BDO ziet twee uiterste oplossingsrichtingen om de noodzakelijke investeringen te doen in passende zorg. "Het minst realistisch is dat de maatschappij volledig opdraait voor de transitie, door middel van het betalen van hogere premies. Het lijkt een realistischer scenario dat ziekenhuizen samen met onder andere banken en zorgverzekeraars de regie nemen om met aanvullende financiering invulling te geven aan de IZA-initiatieven. Dat leidt mogelijk tot tijdelijke verliezen", zegt Eversdijk, die constateert dat er nog veel moet gebeuren om de afspraken uit het IZA uit te voeren.

Aanbevelingen

BDO geeft enkele aanbevelingen om de IZA-plannen die her en der al zijn verschenen ook daadwerkelijk om te zetten naar concrete acties, zoals flexibilisering van de kosten- en opbrengstenstructuur,  een integraal perspectief voor investeringen, financiële ondersteuning voor noodzakelijke duurzaamheidsinvesteringen en digitalisering van de zorg.

In de benchmark rapporteert BDO over de financiële situatie van de Nederlandse ziekenhuissector en worden algemene ziekenhuizen gerangschikt op basis van hun financiële prestaties over 2022. De resultaten worden gesplitst naar omvang (klein, middelgroot en groot), tonen de cijfers van individuele ziekenhuizen en zijn te bekijken via een online analysetool of in het volledige rapport.