Nieuws 07 juni 2022

NBA: Fraude vraagt een meer kritische grondhouding

De accountant moet van nature alerter zijn op frauderisico's en materiële afwijkingen als gevolg van fraude. Dat blijkt uit een verkennende oorzakenanalyse van de NBA.

Met de oorzakenanalyse 'Fraude vraagt een meer kritische grondhouding' wil de NBA een aanzet geven tot verdere verbeteringen in de accountancysector op het gebied van fraudedetectie.
Het rapport van de NBA wijst op de maatschappelijke functie en een daarbij passende meer kritische grondhouding van de accountant. Het gaat er om dat de accountant van nature alerter is op frauderisico’s en materiële afwijkingen als gevolg van fraude, aldus de beroepsorganisatie.

Rapporteren over bevindingen

Volgens NBA-voorzitter Kris Douma zet de sector stappen vooruit op het gebied van frauderisico's. "Wat ons betreft is het glas halfvol. We kijken naar wat er al goed gaat, maar ook wat er nog beter kan." De NBA heeft inmiddels een commissie ingesteld, die onderzoekt in hoeverre vertrouwelijkheid en geheimhoudingsregels in de weg staan bij het rapporteren door accountants over hun bevindingen.

Douma is blij met de uitkomsten van de analyse: "Fraude is een belangrijk onderwerp en de alertheid op risico's van fraude hoort thuis in de genen van de accountant. Accountants dienen het publiek belang en dat betekent dat jaarrekeningen een getrouw beeld horen te geven. Fraude doet afbreuk aan die getrouwheid. Daarom beschouw ik het als onderdeel van de publieke taak van het accountantsberoep om fraude te ontdekken. De leerpunten uit deze oorzakenanalyse helpen ons daarbij."

Kernoorzaken

Uit de analyse blijkt een veelheid aan oorzaken, die zijn teruggebracht tot enkele kernoorzaken. Voor de accountant zelf gaat het om de professioneel-kritische instelling, kennis inzake fraude en begrip van de sector, de gecontroleerde entiteit en de processen. Voor de accountantsorganisatie gaat het over een integrale benadering van fraude in de controle en de invloed van klantrelaties.

Daarnaast gaat het in het ecosysteem om de kwaliteit van de interne beheersing bij de gecontroleerde entiteiten. De accountant heeft niet als enige een rol in fraudedetectie. De onderneming of organisatie is primair verantwoordelijk dat processen en beheersmaatregelen op orde zijn. Een meer kritische grondhouding van de accountant kan ook bijdragen aan meer besef bij bestuurders en interne en externe toezichthouders van hun verantwoordelijkheden.

In het rapport zijn situaties, waarin materiële fraude is gemist, geanalyseerd vanuit aangeleverde rootcauses en fraudecasussen. Waarom is het niet gezien? Wat kan elke accountant leren van de beschreven casuïstiek?

Good practices in het rapport laten zien dat accountantsorganisaties stappen zetten. Zo is de aandacht verschoven van het oplossen van een fraudecasus door een individu of in een team, naar meer ondersteuning. Door structureel oorzakenanalyses uit te voeren en bevindingen te delen, kan er collectief van elkaar geleerd worden, aldus de analyse.

Bevindingen in lijn met AFM

De bevindingen van de NBA sluiten aan bij de conclusies van een recente position paper 'Omgang accountantsorganisaties met fraude(risico's) bij gecontroleerde ondernemingen' van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). De toezichthouder wil dat accountantsorganisaties meer en structureel aandacht geven aan het opsporen en opvolgen van frauderisico's in de wettelijke controle.

De verkennende oorzakenanalyse van de NBA gaat vooraf aan een lopend, uitgebreid en diepgaand onderzoek onder alle Wta-vergunninghouders, uitgevoerd door de Foundation for Auditing Research (FAR). De uitkomsten zijn opgehaald bij twaalf accountantsorganisaties, waaronder de zes oob-organisaties.

• NBA-oorzakenanalyse 'Fraude vraagt een meer kritische grondhouding'