Nieuws 22 juni 2022

'Dienstbaarheid aan de samenleving moet bij bedrijven centraal staan'

Een fundamenteel debat over de rol van ondernemingen en hun inbedding in de Nederlandse samenleving is nodig. In een tijd van grote onzekerheden en transities is een verdergaand model van publieke kosten en private winsten niet langer houdbaar.

Dat stellen onderzoekers en hoogleraren in een opiniebijdrage in de Volkskrant. Het aandeelhoudersbelang ging de afgelopen decennia te veel ten koste van belastinginkomsten, lonen en investeringen, aldus de ondertekenaars. "Het is tijd dat we hogere maatschappelijke eisen gaan stellen aan ons eigen bedrijfsleven."

Ondanks de coronacrisis gingen uitkeringen aan aandeelhouders ook in 2021 "door het dak", menen de opstellers van het opiniestuk. "En ook nu de prijzen stijgen zijn er sterke aanwijzingen dat aandeelhouders aan het langste eind trekken. Een aantal bedrijven maakt gebruik van het moment om hun marges te verhogen, waardoor huishoudens nog harder worden geraakt door inflatie."

Tussen 2000 en 2019 vervijfvoudigden de totale uitkeringen aan aandeelhouders, terwijl loonkosten en investeringen stagneerden of daalden, zo blijkt uit onderzoek. In plaats van te investeren in langetermijn-verdienvermogen en verduurzaming namen de schulden toe, waarschijnlijk om de waarde voor aandeelhouders te verhogen, schrijven de onderzoekers en hoogleraren. "Wat goed is voor de aandeelhouder is vaak niet goed voor de bedrijven zelf, de economie of voor de samenleving als geheel."

Fundamenteel debat nodig

Volgens de opstellers zitten veel bedrijven gevangen in een systeem dat uit balans is. "Het is daarom legitiem dat de samenleving die verandering afdwingt." Zij roepen op tot een fundamenteel debat over de rol van ondernemingen en hun inbedding in de Nederlandse samenleving. "Hierbij zou dienstbaarheid aan de samenleving centraal moeten komen te staan."

De ondertekenaars noemen onder meer andere beloningsprikkels voor bestuurders, meer inspraak en zeggenschapsrechten, een maatschappelijke zorgplicht voor bestuurders en het zwaarder belasten van inkomsten van aandeelhouders en winsten van bedrijven, als manieren om dat te realiseren.

Hoogleraar corporate governance Leen Paape, journalist Jeroen Smit, directeur Sustainable Finance Lab Rens van Tilburg en oud-Rabobank-directievoorzitter Herman Wijffels behoren tot de ruim dertig ondertekenaars van het opiniestuk in de Volkskrant.

Volkskrant opinie: 'Zet de aandeelhouder in bedrijven op zijn plaats: eerst komt de samenleving'